سید برهان تفسیری - پژوهشگر پاره وقت پژوهشکده کردستان شناسی دانشگاه کردستان

مناطق کردنشین و مناطق پیرامون آن از ایران گرفته تا آسیای صغیر و آناتولی(امپراتوری عثمانی سابق و ترکیه امروزی) فرازوفرودهای تاریخی و تحولات مذهبی زیادی را به خود دیده است. اگرچه بیشتر مناطق کردنشین تا حدود زیادی در سرنوشت سیاسی و تاریخی منطقه سهیم بودهاند، ولی به لحاظ مذهبی برای قرون زیادی همچنان به مذهب فقهی شافعی پایبند ماندهاند. پژوهش حاضر درصدد است تا به این مسئله پاسخ دهد که چرا بیشتر کردها دارای مذهب شافعی هستند. بهعبارتیدیگر، این پژوهش بر آن است تا به بررسی دلایل ماندگاری مذهب شافعی در میان کردها باوجود تهدیدهای فراوان بپردازد. در این پژوهش از روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. شواهد نشان میدهد که هسته اصلی مناطق کردنشین که امروزه تقریبا بهتمامی پیرو مذهب شافعی هستند از همان آغاز پیدایی مکاتب فقهی و بهصورت تدریجی پناهگاهی امن برای تبلیغ و گسترش مذهب شافعی بهدوراز هیاهوی سیاسی بوده است. اینکه هم دولت صفویه و هم دولت عثمانی در تغییر مذهب این مناطق ناتوان ماندند، خود بهدرستی گویای این مسئله است که فقه شافعی با حمایتهای سیاسی و بهیکباره وارد مناطق کردنشین نشد و پیوند آنها با این فقه عمیقتر از آن بود که به دست حکام و سلاطین از بین برود. جغرافیای صعبالعبور مناطق کردنشین و همچنین روحیات متعصبانه کردها نیز بر پایبندی آنها به مذهب شافعی بسیار اثرگذار بود.

واژههای کلیدی: مناطق کردنشین, فقه شافعی, تصوف, اهل سنت