شادی ثقفی خادم - دانشیار گروه آسیب شناسی دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
سید مجید میرهاشمی - استادیار گروه آسیب شناسی دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
معصومه سعیدی رباط - دندانپزشک، مشهد، ایران

مقدمه: لیکن پلان یک بیماری اتوایمیون مزمن التهابی نسبتا شایع با اتیولوژی نامشخص است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) آن را به عنوان یک ضایعه پیش سرطانی بالقوه تعریف کرده است. COX-۲ یک آنزیم کلیدی برای فرآیند های التهابی و پرولیفراسیون سلولی است. افزایش بیان آن در برخی بیماریهای التهابی مزمن پیش بدخیم و نئوپلاسم های بدخیم دستگاه تنفسی گوارشی فوقانی پیشنهادکننده ی نقش آن در مراحل اولیه کارسینوژنز سر و گردن می باشد و می تواند به پتانسیل آن به عنوان یک فاکتور پروگنوستیک و مارکر رفتار تغییریافته، اشاره نماید. هدف از این مطالعه آنالیز نشانگر COX-۲ در پاتوژنز و رفتار بیولوژیک لیکن پلان دهانی و لیکن پلان دهانی همراه با دیسپلازی بود. مواد و روش ها: میزان بروز نشانگر COX-۲ در ۵۰ نمونه از آرشیو بخش آسیب شناسی دانشکده دندانپزشکی مشهد، شامل ۲۵ نمونه لیکن پلان دهانی و ۲۵ نمونه لیکن پلان دهانی دارای دیسپلازی به روش ایمونو هیستوشیمی ارزیابی شد. در این مطالعه توصیفی- تحلیلی مقطعی از آزمون های آماری Kruskal-Wallis و Chi- Square به منظور مقایسه میزان بروز مارکر COX-۲ در گروه های مورد مطالعه استفاده شد. یافته­ها: بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه، بین دو گروه لیکن پلان دهانی و لیکن پلان دهانی همراه با دیسپلازی الگوی رنگ پذیریبا مارکر COX-۲ در لایه ی بازال و همبند تفاوت معنی داری نداشت؛ در حالیکه در لایه ی سوپرابازال در گروه لیکن پلان با دیسپلازی به طور معنی داری بیشتر از گروه لیکن پلان دهانی بود. از لحاظ جایگاه، ضایعات لیکن پلان با دیسپلازی، بیشتر در مخاط باکال و ضایعات لیکن پلان دهانی (بدون دیسپلازی) بیشتر در لب دیده شد. نتیجه­گیری: بر اساس مطالعه حاضر می توان نتیجه گرفت که افزایش بیان COX-۲ در ضایعات لیکن پلان دهانی بویژه انواع دارای دیسپلازی دیده می شود. همچنین حضور ضایعه در بعضی از نواحی دهان مانند مخاط باکال، زبان و بوردر زبان با دیسپلازی ارتباط بیشتری دارد.

لیکن پلان, COX-۲, دیسپلازی, ایمونوهیستوشیمی