خوانش تاملی «پیر چنگی» در زمان و حکایت پل ریکور

از دیدگاه هرمنوتیک تاملی، نقل قصه و روایت حکایت متعلق به دو دنیای گفتمانی متفاوت است. هر چند هیچ روایتی بدون کنش و تهی از زمان نیست، ولی تحلیل انتقادی حکایت، پیشانگاشت همسویی و همگونی کنش و زمان آن را با قصه متعارض میسازد. به طوری که میتوان گفت چالش حکایت، واداشتن زبان به پیروی از اندیشه و استعارگی فهم و دغدغه قصه، عمقبخشی به یکپارچگی زبان و رویدادانگاری داستان است. آنچه که اندیشه نوشتار حاضر حول محور آن میگردد در نافذترین شکل خود در دقایق سهگانه زمان و حکایت «پل ریکور» فرانسوی مطرح شده است. او با تحلیل انتقادی ماهیت کنش و زمان در عرصه محاکات میگوید: هم-بستگی تنگاتنگ بین محاکات و پیرنگ سبب شده نظریهپردازان ادبی متوجه حضور مولفهای پنهان بنام «آفرینش» که حکایت را برخلاف قصه سرشار از اندیشندگی میکند نشوند و کنش و بازنمود آن در قصه را با بازعملآوری کنش در حکایت یکسان پندارند. پنداشت اخیر سبب غفلت از پیکربندی و فهم عملی حکایت شده خصیصههایی را نادیده میگیرد که این سنخ ادبی را در مقابل قصه قرار میدهد. پژوهشگران مقاله حاضر با استفاده از رهیافتهای وی روایت «پیر چنگی» را که از داستانهای مشترک عطار و مولوی است به شیوه تحلیلی- محتوایی مقایسه کرده در مواجهه با این سوال که کدام خصیصههای روایتی قادر است قصه و حکایت را از هم متمایز سازد به این برآیند رسیدهاند که حکایت برخلاف قصه، فربه از «برونگستری»، «فهم عملی»، «خودآیینی» و «شاکلهسازی» است.

Keywords:

پل ریکور , هرمنوتیک تاملگرا , زمان , حکایت , قصه