سحر ندایی طوسی - استادیار گروه برنامه ریزی و طراحی شهری و منطقهای دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی

در عصر کنونی، با وجود نامعلومیها، عدمقطعیتها و پیچیدگیهای فراوانی که بیشتر از سوی محیطهای بیرونی و خارج از کنترل سیستم برنامهریزی و نیز فضاهای ملی وفراملی اعمال میشود، شیوههای سنتی و مرسوم مدیریت و برنامهریزی توسعه فضایی شهری و منطقهای کارآیی خود را در مواجهه با شرایط پیشبینینشده و غیرخطی از دست دادهاند. با گذشت حدود نیم قرن از تصویب نخستین طرح توسعه شهری و تهیه برنامههای متعدد، نتایج ارزیابیهای مختلف گویای ناکارآمدی و تحققپذیری پایین طرحهای توسعه شهری و منطقهای در ایران است. مروری بر روششناسی برنامهها و طرحهای تهیه شده در ایران در برخورد با آینده نشان میدهد که اکثر این طرحها، با دیدگاهی اثباتگرایانه، آینده را در قالب مدلهای کمی در تداوم روندهای گذشته تا بهحال در نظر گرفته و در خوشبینانهترین حالت به ارائه سناریوهای متعدد در خصوص آیندههای محتمل پرداختهاند. ناکارآمدی رویکردهای مرسوم، دستورکار مقاله را به اندیشه و کاربست شیوههای جدید و منعطف تفکر و پژوهش آینده و تلفیق آن در مطالعه مدیریت حریم پایتخت معطوف ساخته است. منظور از حریم پایتخت گستره حدود ۶۰۰۰ کیلومترمربعی مدنظر مصوبه طرح جامع شورای عالی شهرسازی و معماری است که امروزه، ناشی از حضور کنشگران متعدد، به یکی از اصلیترین پیچیدگیها و عدم قطعیتهای این کلانشهر بدل شده است. در این رابطه از روششناسی آیندهنگاری به شیوهی سناریونگاری مبتنی بر رویکرد کارگاههای آیندهنگاری مشارکتی بهرهگیری شده است. در نهایت نیز تصویر آتی ناشی از وقوع هر یک از سناریو ترسیم شده است. با این خردمایه که بستر مناسبی برای تصمیمگیریها و برنامهریزیهای پابرجای آتی فراهم آید.

عدم قطعیت و نامعلومی, آیندهنگاری, مدیریت یکپارچه, حریم پایتخت