حسینعلی علیخانی - استاد بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج-ایران
سمیه امامی - دانش آموخته دکتری بیولوژی و بیوتکنولوژی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده مقدمه: جامعه میکروبی خاک بر حاصلخیزی آن از طریق تجزیه، معدنیکردن، ذخیرهسازی و رهاسازی عناصر غذایی تاثیر میگذارد. باتوجهبه آزادسازی حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد مواد فتوسنتزی در فراریشه (ریزوسفر) گیاه، این محیط شرایط مساعدی را برای حضور جمعیت میکروبی فراهم میکند. مواد و روشها: هدف پژوهش حاضر، بررسی پتانسیل جدایههای فراریشهای و درونرست جداسازیشده از گیاه گندم بهمنظور بررسی ویژگیهای محرک رشد و شناسایی توالی  ۱۶S rRNAآنهاست؛ به این منظور، ابتدا باکتری‎ها ازنظر تولید هورمون اکسین در محیطکشت حاوی ال- تریپتوفان غربال‎گری شدند و سپس توانایی آنها در انحلال فسفاتهای معدنی و آلی نامحلول ارزیابی شد. در ادامه پژوهش، سایر مولفههای محرک رشد گیاه ازجمله توان تولید سیدروفور و آنزیم ACC- دآمیناز بررسی شدند. نتایج: از میان جدایههای بهدستآمده از فراریشه و درونریشه، تعداد ۱۵ جدایه فراریشهای و تعداد ۷ جدایه درون‎رست بر اساس توانایی آنها در ایجاد ویژگیهای محرک رشدی انتخاب شدند. درمجموع، ۷ جدایه به Bacillus، ۴ جدایه به Pseudomonas، ۲ جدایه به Staphylococcus، ۲ جدایه به Paenibacillus و سایر جدایهها به جنس‎های Sphingobacterium، Lysinibacillus، Advenella، Enterobacter، Variovorax و Plantibacter تعلق داشتند. بحث و نتیجهگیری: باتوجهبه نتایج، جنسهای غالب در میان جدایه‎های فراریشهای و درونرست محرک رشد گیاه گندم از نوع Pseudomonas و Bacillus بودند. افزایش عملکرد از طریق افزایش زیستفراهمی عناصر غذایی درنتیجه تولید سیدروفور، انحلال فسفاتهای نامحلول آلی و معدنی، تولید عوامل رشد و تولید هورمونهای محرک رشد گیاهان بهویژه ایندول-۳- استیکاسید است که موجب افزایش شاخصهای رشد و عملکرد محصول میشود و حفظ سلامت محیطزیست و گیاه را در پی دارد.

واژه های کلیدی: باکتریهای فراریشه‎ای و درون‎رست, گندم, کود زیستی, مولفههای محرک رشد گیاه