شکوفه مرادی - دانشجوی دکتری گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، ایران
محمدرضا ساریخانی - دانشیار بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، ایران
ناصر علیاصغرزاد - استاد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، ایران

مقدمه: برخی از باکتریهای محرک رشد گیاه (PGPR) باکتریهای اندوفیت هستند که در اندوریزوسفر مستقر و با مکانیسمهای مختلف قادر به تحریک رشد گیاه هستند. مواد و روشها: در این مطالعه ۲۴ جدایه باکتری اندوفیت از ریشه گیاهان گرامینه مثل گندم، جو و برنج، با استفاده از محیط کشت نیمهجامد NFB جداسازی شد. خصوصیات محرک رشدی شامل حلکنندگی فسفات، تولید ایندولاستیکاسید (IAA)، رهاسازی پتاسیم از کانیهای میکا و تولید سیدروفور، بر اساس روشهای استاندارد اندازهگیری شدند. نتایج: انحلال فسفات از منبع تریکلسیمفسفات نسبت به سنگفسفات بالاتر بود (۶۷/۱ برابر) و رهاسازی پتاسیم از بیوتیت نسبت به موسکویت ۷/۴ برابر بیشتر بود. همچنین میزان تولید IAA در حضور تریپتوفان در مقایسه با عدم حضور تریپتوفان، بالاتر بود (۳۰درصد). بالاترین مقدار تولید IAA به ترتیب در جدایه Az-۳ (۲۸/۲ میلی-گرم بر لیتر) و Az-۴۸ (۷۵/۰ میلیگرم بر لیتر) مشاهده شد. بیشترین انحلال فسفات در جدایه Az-۵۲ (۱۳/۳۴۰ میلیگرم بر لیتر) و کمترین آن در جدایه Az-۱۳ (۱۳/۹۸ میلیگرم بر لیتر) بدست آمد. جدایه Az-۶۵ بالاترین رهاسازی پتاسیم (۶۶/۶ میلیگرم بر لیتر) و Az-۳ (۷۸/۴ میلیگرم بر لیتر) پایینترین مقدار را به خود اختصاص دادند. در نهایت جدایههای کارآمد به روش توالییابی ۱۶srRNA شناسایی شدند و Az-۸، Az-۱۹ و Az-۵۰ به جنس سودوموناس، Az-۳، اسینتوباکتر، Az-۱۸، ریزوبیوم، Az-۴۸، انتروباکتر و Az-۶۳ به جنس ادونلا تعلق داشتند. بحث و نتیجهگیری: نتایج ما نشان داد که جنسهای مختلف باکتریایی با صفات مختلف محرک رشدی، به عنوان باکتریهای اندوفیتی در ریشههای گیاهان وجود دارند. به طور کلی این باکتریها قادر به انحلال فسفات بیشتری از منبع تریکلسیمفسفات نسبت به سنگفسفات بودند و پتاسیم بیشتری را از منبع بیوتیت در مقایسه با موسکویت آزاد کردند و همچنین تولید IAA در حضور تریپتوفان بالاتر بود. برای بررسی اثرات این باکتریها تحقیقات بیشتر به ویژه در کشت گلدانی و در سطح مزرعه لازم است.

PGPR, فسفات, IAA, پتاسیم, باکتریهای اندوفیت