سید حسین حسینی - دانشیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد
محمد سلطانی - رئیس شعبه سوم دادگاه انقلاب مشهد، دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم و جرمشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
صادق صفری - دادیار دادسرای عمومی و انقلاب مشهد، دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرمشناسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

توسل بیش از حد مقنن به مجازاتهای شدید، از جمله حبسهای طولانیمدت و اعدام به وضوح در قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر به چشم میخورد. اما مداقه در رویه قضایی موجود در این زمینه حکایت از این دارد که علیرغم اینکه بهموجب نصوص قانونی درخصوص بسیاری از بزهکاران این حوزه باید احکام سنگین اعدام یا حبس ابد صادر و اجرا شود، در بسیاری از موارد شاهد این هستیم که تمایل رویه قضایی به صدور چنین احکامی بسیار کم است و بنا به دلایل متعددی قضات از صدور چنین احکامی امتناع میورزند. در این پژوهش برای نشاندادن عدم همسویی سیاست جنایی تقنینی و قضایی موجود در حوزه جرائم مواد مخدر، نگارندگان نمونههایی از آرا محکومیت صادره در این خصوص را مورد تحلیل قرار دادهاند. با عنایت به آنکه مجرمان بالقوه در محاسبات قبل از ارتکاب جرم موارد اجرای یک حکم و نه شدت مجازات قانونی را مدنظر قرار میدهند، در این راستا و با یک کار میدانی نگرش متهمین و محکومین به اعدام در جرائم این حوزه نیز با طراحی پرسشنامهای (قبل از تصویب مادهواحده الحاقی اخیر) مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه آنکه عدم همسویی سیاست جنایی تقنینی و قضایی در این حوزه بر نگرش متهمین و محکومین مواد مخدر اثرگذار بوده است و نهایتا منتهی به کاهش اثر ارعابی مجازاتهای سنگین این حوزه خصوصا اعدام شده است. این موضوع اخیرا توسط مقنن در مادهواحده الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر مورد توجه قرار گرفت و به نوعی میتوان گفت تصویب این ماده حکایت از درک پیام رویه قضایی توسط مقنن دارد.

اعدام, سیاست جنایی تقنینی, سیاست جنایی قضایی, مواد مخدر, مواد روانگردان