رحیم نوبهار - دانشیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی
ایرج خلیل زاده - دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرمشناسی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

این مقاله ضمن ترسیم گونههای مختلف تزاحم میان اجرای مجازاتها، شماری از معیارها و شاخصهای مربوط به حل تزاحم در فرض اجتماع کیفرها را به بحث میگذارد. مقاله تاکید میکند که یکی از معیارهای قاطع حل تزاحم کیفرها، تقدم حقالناس بر حقالله است. مقاله ضمن توصیف ماهیت و تعریف حقالله، حقالناس و مصادیق آنها در انواع کیفرها، به ادله تقدیم حقالناس بر حقالله پرداخته است. همچنین به نکاتی کاربردی در جهت اجرای مجازاتها در فرض اجتماع اشاره شده و صورتهای گوناگون اجتماع مجازاتها بهتفکیک بررسی شده است. یکی از این صورتها اجتماع مجازاتهای حدی با قصاص است که در صورت تزاحم، به تقدم قصاص که ماهیتی حقالناسی دارد، حکم میشود. مقاله سرانجام به بررسی و نقد قوانین و مقررات جزایی جمهوری اسلامی ایران و شواهدی از رویه قضایی موجود در ارتباط با ترتیب اجرای کیفرها پرداخته و برای بهبود وضعیت کنونی پیشنهادهایی ارائه نموده است.

حقالله, حقالناس, حق عموم, تزاحم کیفر