محمود واثق - استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران
محمدباقر قالیباف - دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران
مجید غلامی - دکترای جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) اکنون شانزدهمین همسایه مرزهای آبی و خاکی جمهوری اسلامی ایران است. این سازمان با تاکید بر راهبرد تامین امنیت منطقه جغرافیایی یوروآتلانتیک با حضور پویا در خارج از منطقه به قلمروسازی در مناطق مختلف جهان از جمله در مناطق پیرامونی جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. حضور فراجغرافیایی ناتو در مرزهای شمالی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر مناطق بالتیک، دریای سیاه، و اروپای شرقی موضوع اصلی پژوهش حاضر است. نویسندگان تلاش دارند به این پرسش اصلی پاسخ دهند که ناتو چگونه در حال قلمروسازی در مناطق ژئوپلیتیکی شمال دور جمهوری اسلامی ایران است؟ با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از روش گردآوری اطلاعات کتابخانهای، اینترنتی، و رسانهای، فرضیه اصلی مقاله عبارت است از اینکه «ناتو تلاش دارد برای حفظ و گسترش حاکمیت ارزشهای لیبرال- دموکراسی و بازار آزاد بهعنوان موتور محرک نظام جهانی معاصر با بهرهبردن از راهبردهای گسترش مرزهای سیاسی رسمی، گسترش مرزهای سیاسی غیررسمی، ماموریتهای بشردوستانه، همکاریهای دفاعی و امنیتی و گسترش دفاتر سازمانی و اداری، قلمرو خود را با حضور در مناطق ژئوپلیتیکی شمال دور جمهوری اسلامی ایران گسترش دهد». یافتههای پژوهش حاضر نشان میدهد افزایش همکاریهای ناتو با همسایگان جمهوری اسلامی ایران در منطقههای ژئوپلیتیکی شمال دور امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را با پیامدهای مختلف یک، نظامی و امنیتی، دو، سیاسی، سه، اقتصادی و تجاری، و چهار، فرهنگی و اجتماعی مواجه میکند. بنابراین، ضروری است مسئولان ذیربط در جمهوری اسلامی ایران توجه به فعالیتهای این سازمان در مناطق ژئوپلیتیکی شمال دور کشور را مورد توجه جدی قرار دهند.

ایران, بالتیک, دریای سیاه و اروپای شرقی, روسیه, قلمروسازی, ناتو