سید محمدتقی موحد ابطحی

در دهههای گذشته در بحث از امکان یا امتناع علم دینی، از دیدگاههای مختلف فلسفه علمی (اثباتگرایی، ابطالگرایی پوپری، برنامه پژوهش علمی لاکاتوشی، پارادایم علم کوهنی وغیره) بهره گرفته شده است، اما تاکنون درباره قابلیتهای واقعگرایی انتقادی در حمایت از ایده علم دینی کار چندانی انجام نشده است و پژوهشهای انجامشده نیز به ابعاد مختلف ایده علم دینی نپرداختهاند. در این مقاله پس از معرفی مختصر واقعگرایی انتقادی، بهصورت متمایز «معناداری»، «امکان»، «ضرورت»، «مطلوبیت»، «چگونگی تولید» و «آینده» علم دینی از منظر واقعگرایی انتقادی بررسی میشود تا نشان داده شود این دستگاه فلسفی، که فلسفه علوم طبیعی، فلسفه علوم انسانی و فلسفه فراطبیعت را دربرمیگیرد، ظرفیت بالایی برای پشتیبانی از ایده علم دینی دارد.

علم دینی, واقعگرایی انتقادی, معناداری و امکان علم دینی, ضرورت و مطلوبیت علم دینی, چگونگی تولید علم دینی, آینده علم دینی.