عصمت السادات علوی - دانشجوی دکتری، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
یعقوب دین پژوه - دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
اسماعیل اسدی - دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

نخستین گام در مدیریت علمی منابع آب، شناخت دقیق جنبههای مختلف بارش است. یکی از جنبههای اصلی مطالعات مربوط به بارندگی، تهیه منحنی هاف در هر منطقه، بهویژه در مناطق خشک و نیمهخشک است. این کار به تصمیمگیرندگان در مدیریت موثر منابع آب کمک میکند که بهنوبه خود به مدیریت موثر منابع آب شیرین منتهی میشود. هدف پژوهش حاضر، رسم منحنیهای هاف و هیتوگراف رگبار در استان خوزستان است. بدین منظور از دادههای باراننگار ثبات در ایستگاههای ایذه، ایدنک، عبدالخان و اهواز استفاده شد. در کل تعداد ۱۸۱۱ رگبار ثبتشده در بازه زمانی ۱۳۴۵ تا ۱۳۹۵ در فصول مختلف در ۵ کلاس زمانی دستهبندی شدند. برای هر دسته، در هر فصل، منحنیهای هاف با استفاده از تجمیع رگبارها رسم شد. نتایج نشان داد دستهبندی در فصول و در کلاسهای زمانی، معنادار است. منظور مقایسه الگوی ریزش رگبارهای ایستگاهها، سه شاخص S، I و Q تعریف شدند که نسبت بارش تجمعی را (بهترتیب در ۲۵، ۵۰ و ۷۵ درصد مدت دوام رگبار) از منحنی احتمال ۱/۰ به مقدار نظیر احتمال ۵/۰ در نظر میگیرند. نتایج نشان داد شاخص S بیش از I و هر دو بیش از شاخص Q بوده است. بازه تغییرات شاخص S، از ۶۳/۹ (برای مدت دوام کمتر از ۲ ساعت در بهار و ایستگاه عبدالخان) تا ۴۷/۱ (برای بارشهای ۱۲ تا ۲۴ ساعت فصل بهار در ایستگاه ایدنک) بود؛ در حالی که شاخص Q از ۴۴/۱ (برای بارشهای ۶ تا ۱۲ ساعت در بهار و ایستگاه عبدالخان) تا ۰۳/۱ (برای بارشهای با مدت دوام کمتر از ۲ ساعت در بهار و زمستان در ایستگاه اهواز و بهار در ایدنک) تغییر میکند. تغییرات مقدار شاخص I در بازه ۱۲/۲ (۰ تا ۲ ساعت در زمستان و در عبدالخان) تا ۰۷/۱ (۲ تا ۶ ساعت بهار اهواز) بود. برای هر منحنی هاف، هیتوگراف رگبار طرح با استفاده از منحنی احتمال ۵۰% استخراج و ارائه شد.

رگبار طرح, توزیع زمانی بارش, سیلاب طرح, منحنیهای هاف, هیتوگراف