وکیل حیدری ساربان - دانشگاه محقق اردبیلی
ابراهیم بهشتی جاوید - دانشگاه محقق اردبیلی
محمد حسین فتحی - دانشگاه محقق اردبیلی

با توجه به توسعه فیزیکی روز افزون شهرهابه ویژه شهرهای جاذب جمعیت مثل شهرهای توریستی و صنعتی، کنترل توسعه فیزیکی متناسب شهری در زمین­های پیرامونی شهرها یکی از مهمترین دغدغه­های مدیران وبرنامه­ریزان شهری و محیطی است. برای انجام چنین کاری لازم است تناسب زمین با استفاده از متغیرهای مختلف مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. در این پژوهش با استفاده از دو مدل منطق فازی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) تناسب زمین برای توسعه فیزیکی شهر سرعین مورد ارزیابی قرار گرفته و نتایج به دست آمده از مدلها با توجه به وضعیت موجود توسعه شهر مورد بررسی و صحت­سنجی قرار گرفته است. برای این کار از هشت معیار طبیعی استفاده شده که عبارتند از: شیب،کاربری زمین،تناسب خاک، سنگ­شناسی، لندفرم­ها، فاصله از شبکه ارتباطی، فاصله از گسلو فاصله از شبکه زهکشی. نتایج بدست آمده در پنج کلاس کیفی (تناسب خیلی کم، کم، متوسط، زیاد وخیلی زیاد) طبقهبندی و مورد تحلیل قرار گرفتند. در مدل منطق فازی از سه مقدار مختلف گاما (۷/۰، ۸/۰ و۹/۰) برای انجام مدل استفاده شد و نتایج بدست آمده نشان داد که گامای ۸/۰بیشترین انطباق را با شرایط موجود دارد و طبق آن حدود ۶۷ در صد از توسعه شهر بین سالهای ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۰ در زمینهای با تناسب متوسط تا زیاد بوده است. حدود ۷ درصد در زمینهای با تناسب خیلی­کم توسعه داشته است. در مدل AHP درصد زمینهای با تناسب زیاد و متوسط زیاد نشان داده شده است و مقدار زمینهای نامساعد(مثل مناطق شمال شرقی شهر) بسیار کم نشان داده شده است. نتایج ارزیابی نشان داد که مدل منطق فازی و عملگر گامای آن نتایج بهتری را نسبت به مدل AHP ارائه می­دهد. 

واژههای کلیدی: تناسب زمین, منطق فازی, AHP, توسعه فیزیکی, شهر سرعین