تحلیلی بر توزیع فضایی جمعیت و خدمات شهری با تاکید بر عدالت اجتماعی و نابرابری های شهری (مطالعه موردی: محلات شهر فیروزآباد فارس)

توزیع فضایی عادلانه امکانات و منابع بین مناطق مختلف شهری و دستیابی برابر شهروندان به آنها مترادف با عدالت اجتماعی است، زیرا عدم توزیع عادلانه منجر به ایجاد بحرانهای اجتماعی و مشکلات پیچیده فضایی و توزیع عادلانه نیز زمینه ساز توسعه متوازن مناطق شهری خواهد شد. بنابراین، پراکنش بهینه و اصولی خدمات و امکانات شهری، منطبق با عدالت اجتماعی، در فرآیند برنامهریزی شهری از اهمیت زیادی برخـوردار اسـت. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل چگونگی توزیع فضایی خدمات و امکانات در محلات شهر فیروزآباد جهت برقراری پراکنش متناسب یا متعادل آنها در محلات شهر است. بر این اساس، روش تحقیق "توصیفی- تحلیلی" و جامعه آماری، ۱۲ محله شهری براساس تقسیمات کالبدی مسکن و شهرسازی است. شاخصهای مورد استفاده، ۱۷ شاخص توزیع خدمات در سطح محلات شهر فیروزآباد است. یافته ها بر اساس نتایج ضریب آنتروپی نشان دهنده گسترش برابری و تعادل نسبی در توزیع جمعیت محلات دوازده گانه شهر فیروزآباد است. همچنین بررسی میزان ضریب رگرسیون با مقدار ۳۷۲/۰ بین جمعیت و مساحت محلات شهر بیانگر عدم وجود رابطه معنیداری بین دو متغیر است. در حقیقت جمعیتپذیری نواحی شهری مطابق با مساحت موجود محلات نبوده است. بر اساس روش امتیاز استاندارد شده نیز بیشترین نابرابری در توزیع فضایی مربوط به شاخص خدماتی آموزش عالی، جهانگردی و پذیرایی و مراکز ورزشی و کمترین مربوط به خدمات حمل و نقل و انبار است. بر همین مبنا، محله ۵ از ناحیه ۲ به عنوان متعادلترین محله و محله سه از ناحیه دو به عنوان نامتعادلترین محله شهری از نظر توزیع بهینه خدمات شهری شناخته شدهاند. ضریب رگرسیون خطی نشان می دهد توزیع خدمات در محلات شهر فیروزآباد متناسب با افزایش جمعیت و نیازها نبوده است. بنابراین ارتقای شاخصهای خدمات شهری و توزیع متعادل آنها باید در اولویت قرار گیرند. در این راستا کنترل گسترش افقی و افزایش تراکم به ویژه در محلات ۵ و ۶ از ناحیه دو، ایجاد و تقویت زیرساختهای خدماتی و رفاهی در محلات کم برخوردار، ارایه امکانات و خدمات شهری به محلات ۱ و ۴ و ۶ از ناحیه یک و محلات ۲ و ۳ از ناحیه دو به عنوان محلات ناپایدار و غیره پیشنهاد می شود.

Keywords:

عدالت اجتماعی , نابرابری شهری , توزیع خدمات , توزیع جمعیت , محلات شهری , شهر فیروزآباد