عزتالله قنواتی - دانشیار ژئومورفولوژی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
امیر کرم - استادیار ژئومورفولوژی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
مرضیه آقاعلیخانی - کارشناس ارشد ژئومورفولوژی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

  سیلاب یکی از مخاطراتی است که امروزه بشر با آن مواجه است و هر ساله خسارات مالی و جانی فراوانی را به دنبال دارد. از آنجا که جمعآوری و دفع روانابهای ناشی از بارندگی در مسیل رودخانه در واقع نوعی اقدامات ایمنی، بهداشتی و رفاهی تلقی میشود و نیز رخداد چندین سیلاب در تهران که در برخی موارد با خسارات جانی و مالی همراه بوده است نشان دهنده ضرورت مطالعه جامع در زمینه سیلاب در حوضههای بالادست شهر تهران از جمله حوضه فرحزاد است. حوضه فرحزاد یکی از هفت رود درهای است که در بالادست شهر تهران قرار گرفته است و با توجه به شرایط حوضه احتمال رخداد سیلاب در آن وجود دارد. در این پژوهش سعی شده تا نواحی با بیشترین خطر رخداد سیلاب در حوضه فرحزاد با استفاده از مدل فازی تعیین گردد. در این زمینه لایههای اطلاعاتی مربوط به شیب، انحنا پروفیل و پلانیمتریک، ارتفاع، تراکم زهکشی، فاصله از آبراهه، لندفرمها و کاربری اراضی مورد استفاده قرار گرفته است. در نقشه نهایی پهنه بندی خطر سیلگیری نواحی با خطر بسیار بالا در پایین دست حوضه و منطبق بر دره اصلی فرحزاد هستند. بیشتر مساحت منطقه مربوط به نواحی با خطر بسیار کم با مساحت ۲۹/۱۴ کیلومتر مربع (۱۱/۶۴ درصد) است و کمترین مساحت نیز مربوط به سطوح با خطر بسیار زیاد (۷۸/۰ کیلومتر مربع) و زیاد (۳۷/۱ کیلومتر مربع) است. اغلب نواحی با خطر سیلگیری بسیار بالا در شیبهای بین ۰-۲۰ درصد و واحدهای درهای واقع گردیدهاند. ارتفاع این سطوح اغلب بین ۲۳۰۰-۲۶۵۰ متر است و بیشتر در فاصله ۰-۱۳۰ متری از آبراهه فرحزاد واقع گردیدهاند. سطح وسیعی از این پهنهها دارای پوشش درختی و درخچهای هستند. پهنههای با خطر سیلگیری بالا در اطراف پهنههای با خطر سیلگیری بسیار بالا هستند. این نواحی شیبهای بین ۲۰-۴۰ درصد را شامل میشود.

پهنه بندی, سیلاب, فازی, مخاطرات, فرحزاد