مسعود تقوایی - استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
محمد صبوری - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

  هدف اصلی برنامه ریزی منطقهای در کشورهای مختلف تحقق توسعه و کاهش نابرابریهای منطقهای و نیل به توسعه پایدار است. گام نخست درحل مسائل ناشی ازعدم تعادلهای منطقهای شناخت وسطح بندی مناطق از نظربرخورداری در زمینههای گوناگون اقتصادی، زیربنایی، ارتباطات، اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی، درمانی، آموزشی، وغیره است. لازمه برنامهریزی منطقهای، شناسایی جایگاه مناطق نسبت به یکدیگر به لحاظ توسعه است. این تحقیق تلاش دارد با بهره گیری از روشهای اسنادی، تحلیلی و علی و با استفاده از روش تحلیل عاملی، با بکاربردن ۳۸ شاخص آموزشی، بهداشتی و درمانی، فرهنگی، زیر بنایی و ارتباطی شهرستانهای استان هرمزگان را از لحاظ میزان توسعه یافتگی رتبه بندی نماید. در این مقاله ابتدا ضمن تشریح تکنیک تحلیل عاملی و با استفاده از نرم افزار spss. ۱۶ شاخصهای مورد مطالعه به ۵ عامل تقلیل یافته و به صورت ترکیبی در عوامل معنی دار ارائه گردیده است. سپس بر اساس نتایج حاصله (امتیازات عاملی) با بکار گیری روش تحلیل خوشهای، سطح بندی شهرستانهای استان هرمزگان در گروههای همگن و مشابه به لحاظ میزان توسعه یافتگی هر یک از آنها صورت پذیرفته است. نتایج حاصله از این تحقیق نشان میدهد که پراکنش سطوح توسعه نامتعادل بوده وبین شهرستانهای استان هرمزگان ازنظرتوسعه یافتگی ناهماهنگی دیده میشود و این تفاوت وپراکندگی دربخشهای مختلف آموزشی، بهداشت و درمان، فرهنگی، ارتباطات و رفاهی وزیربنایی وجود دارد. به طوری که شهرستانهای ابوموسی، پارسیان، بندرعباس توسعه یافته و شهرستانهای بستک، لنگه، حاجی آباد در حال توسعه و شهرستانهای خمیر، رودان، قشم کمترتوسعه یافته و شهرستانهای جاسک و میناب در سطح محروم هستند. راهکارهای این تحقیق میتواند در بهینه سازی وضع موجود و ساماندهی سطوح توسعه در این استان موثر باشد.

تحلیل عاملی, تحلیل خوشه ای, شاخصهای توسعه, درجه توسعه یافتگی, استان هرمزگان