اثر تغییر کاربری اراضی بر دبی حداکثر سیلاب حوضه آبخیز سنقر

تغییر کاربری اراضی بر چرخه طبیعی آب و برآورد دبی حداکثر سیلاب در حوضههای آبخیز کوچک تاثیر میگذارد و همواره جزو مسائل مهم مدنظر هیدرولوژیستهاست. پژوهش حاضر با هدف برآورد دبی حداکثر هیدروگراف سیل متاثر از تغییر کاربری اراضی در حوضه آبخیز سنقر با استفاده از مدل Win TR-۵۵ و تصاویر ماهوارهای لندست ۷ و ۸ برای سالهای ۲۰۰۰- ۲۰۱۵ به کمک نرمافزار ENVI انجام شده است. بررسی هیدروگراف خروجی حوضه نشان داد مقادیر حداکثر سیلاب در سال ۲۰۱۵ نسبت به سال ۲۰۰۰ به میزان ۲/۱۲ درصد افزایش داشته است؛ این در حالی است که وسعت کاربری اراضی مرتعی ۳۲/۲۳ درصد کاهش و مساحت اراضی کشاورزی دیم، آبی و باغ و مناطق مسکونی به ترتیب ۹۱/۵، ۶۶/۲۰ و ۸۳/۱۶ درصد افزایش یافته است. نتایج حاکی است در تمامی زیرحوضهها براساس میزان و شدت تغییر کاربری اراضی، دبی اوج در سال ۲۰۱۵ نسبت به سال ۲۰۰۰ افزایش یافته است. این امر نشان میدهد بیشترین افزایش دبی به زیرحوضه S۶ با مقدار ۸۸/۲۴ درصد و زیرحوضه S۸ با مقدار ۴۴/۲۲ درصد به علت کاهش وسعت اراضی مرتعی و زیرحوضه  S۳به مقدار ۲۹/۱۵ درصد به علت تغییر کاربری اراضی بهمنظور توسعه شهرستان سنقر در سال ۲۰۱۵ نسبت به سال ۲۰۰۰ مربوط است. نتایج واسنجی مدل نشان داد کمترین خطا به دوره بازگشت ۱۰۰ساله به میزان ۶/۷ درصد و بیشترین خطا به دوره بازگشت ۵ساله به مقدار ۳۴ درصد مربوط است. مقایسه نتایج مقادیر دو آماره (R۲) و (RMSE) نیز نشان داد مدل در برآورد دبی اوج سیلابی بهویژه در دوره بازگشت ۱۰۰ساله از دقت قابل قبولی برخوردار است. پیشنهاد میشود طرح جامع تغییر کاربری اراضی و آمایش سرزمین بهمنظور حفاظت و صیانت از اراضی ملی در حوضه آبخیز تهیه شود.

Keywords:

هیدروگراف , مدل Win TR-۵۵ , CN , (R۲) , (RMSE)