علی نجفی
مسعود نصری
مسعود نصری

  چکیده   کنترل و کاهش تاثیرات مخرب سیل، با تکیه بر شناسایی عوامل دخیل در بروز و تشدید آن، با هدف تخفیف شدت و بزرگی دبیهای سیلابی از اصول مهم مدیریت منابع آب و خاک است. بر این اساس، شناسایی و تعیین مهمترین عوامل و پارامترهای تاثیرگذار در ایجاد و تشدید دبیهای سیلابی در حوضه آبخیز اصفهان – سیرجان واقع در بخش مرکزی ایران (با مساحت ۹۹۳۰۰ کیلومتر مربع) و با استفاده از آمار بازسازی شده دبیهای مربوط به ۱۴ ایستگاه هیدرومتری موجود در این حوضه، با بهرهگیری از تکنیک آماری تجزیه و تحلیل عاملی مد نظر قرار گرفت. در این مطالعه، عوامل موثر در سیلاب شامل ویژگیهای مربوط به توپوگرافی، آب و هوا، هیدرولوژی، خاک، زمینشناسی، پوشش گیاهی و کاربری اراضی زیرحوضههای منتهی به ایستگاههای هیدرومتری تعیین و محاسبه گردید. نتایج حاصل از انجام تحلیل عاملی نشان داد که عوامل زمان تمرکز با وزن ۹/۳۷ درصد، شیب سطح حوضه با ۲۹ درصد و تراکم زهکشی آبراهههای درجه ۱ با وزن ۶/۲۴ درصد، دارای بیشترین تاثیر در ایجاد و یا تشدید دبیهای سیلابی در منطقه مورد مطالعه است. بنابراین، در راستای مدیریت و حفاظت منابع آب و خاک حوضههای آبخیز، لزوم بررسی و ارایه راهکارهای علمی و اجرایی به منظور کاهش تاثیرات منفی این عوامل در پدیده سیلاب در هر یک از زیرحوضههای مورد مطالعه ضروری است.  

حوضه آبخیز اصفهان- سیرجان, واژههای کلیدی: سیلاب, تحلیل عاملی, حوضه آبخیز اصفهان, سیرجان, زمان تمرکز