نحوه تشکیل و تحول کانالهای خود ساخته آهکی و نقش آنها در مورفولوژی زمینهای آهکی (مطالعه موردی: سکوی تراورتنی تخت سلیمان )

  چکیده   سکوی تراورتنی تخت سلیمان که در اثر نهشته گذاری چشمههای آهک ساز جدید به وجود آمده، در شمال غرب ایران قرار گرفته است. آب چشمههای دریاچه روی سکو که از دو دریچه به بیرون جاری میشود، دارای املاح زیادی است که به صورت نهشته­های دیواری شکل در مسیر آبهای جاری ته نشین شده اند. این تودههای باریک کلسیتی، مورفولوژی خاصی را در سطح زمینهای آهکی به وجود آورده­اند. هدف این پژوهش، شناسایی عوامل موثر در تشکیل این پدیدهها، دسته بندی و بررسی نقش آنها در مورفولوژی زمین­های تراورتنی محدوده باستانی تخت سلیمان است. در این پژوهش، از کارهای میدانی، مانند: حفر ترانشه برای بررسی اجزای درونی کانال­ها، اندازه­گیری میزان ته نشست نهشته­های کلسیتی، آنالیز شیمیایی آب­های جاری و نمایش مورفولوژی کانال­ها از طریق GIS استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می­دهد، پیدایش این کانالها به عواملی، مانند سرعت آب، افزایش دما، فتوسنتز گیاهی و کاهش فشار جزیی وابسته است. افزایش ارتفاع، فرو ریزی و جابه­جایی کانالهای خود ساخته، چشم انداز آهکی محدوده را به هم زده است. این کانال­ها در روند شکل­گیری، سه مرحله کودکی، بلوغ و پیری را سپری کرده­اند. کانالهای سنگی خودساخته در سطح و اطراف سکو از لحاظ مورفولوژی به چهار دسته تقسیم می­شوند: نهشته­های توفایی دیوار مانند، کانال سنگی فروریخته، کانال­های خود ساخته روی سکو و کانال­های خود ساخته بیرون از سکو.

Keywords:

واژه­های کلیدی: تخت سلیمان , مورفولوژی , کانال­های سنگ شده , کانال خود ساخته آهکی , نهشته­های آهکی دیوار مانند