میر جلیل اکرمی - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تبریز
هادی دینی - دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تبریز

یکی از رایجترین مقولههای دستوری در زبانهای دنیا جملات پرسشی است، جملات پرسشی در شعر معاصر ازجمله اشعار امیرهوشنگ ابتهاج گاهی نقشهای معنایی منظوری دارند و کاربرد آنها برای سوال نیست، بلکه برای تعجب، خبر دادن، یاس، شکایت، اعتراض، توبیخ، ملامت و ... به کار میروند. این پژوهش با هدف شناخت مقولههای معنایی – منظوری جملات پرسشی در اشعار امیرهوشنگ ابتهاج (سایه) نوشته شدهاست. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری تمام دفترهای شعر سایه است و بهصورت تصادفی ۱۲۰ غزل، ۸۴ شعر نیمایی، ۱۷ دوبیتی، ۱۰ مثنوی و ۸ قطعه موردبررسی قرار گرفت، سایه در ۱۸۷ مورد از جملات پرسشی در معنای ثانوی استفاده کردهاست. نتیجه پژوهش نشان میدهد که ابتهاج از ۲۸ مورد از کارکردهای معنای ثانوی جملات پرسشی استفاده نمودهاست. تحلیل آماری دادهها بیانگر این نکته است که پربسامدترین کارکردهای اغراض ثانوی جملات پرسشی به ترتیب عبارتاند از: آرزو، اعتراض، تعجب، شکایت، اظهار عجز، تردید، استفهام انکاری، یاس و ناامیدی، تعظیم و تاکید و تقریر خبر و جلبتوجه . 

پایداری, مبارزه با نفس, جهاد اکبر, عطار نیشابوری, مثنوی ها