یوسف علی بیرانوند - دانشجوی دکتری دانشگاه لرستان
قاسم صحرایی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان
علی حیدری - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان
محمدرضا حسنی جلیلیان - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان

عبید زاکانی شاعر و طنزپرداز قرن هشتم است که حکایتهای طنزآمیز شاعر در رساله دلگشا زبان تند و گزنده او را در اعتراض به فضای اجتماعی و سیاسی روزگارش بهخوبی نمایاندهاست. نظـریه «انـگاره معنایـی طنـز» ویکتور راسکین (Victor Raskin) حرکتی اساسـی است که در مقابل رویکـرد طبقهبندی سنتـی طنـز قرار میگیرد. این نظریه سرآغاز بررسیهای زبانشناسانه و معناشناسانه در حوزه طنز گردید و بر نظریهها و الگوهای متاخر پس ازخود تاثیر گذاشت که از جمله این الگوها، طرح ارائهشده توسط رابرت لیو (Robert Lew) است. از دیدگاه لیو طنز زبانشناختی از غیر زبانشناختی جداست و آن چه سبب شکلگیری طنز مبتنی بر ویژگیهای زبانشناختی میگردد، نوعی ابهام است که در حوزه آوایی، واژگانی و نحوی روی میدهد و عبید زاکانی برای طنزآمیز کردن حکایتهای رساله دلگشا از امکانات زبانی (طنز عبارتی) و امکانات غیر زبانی (طنز موقعیت) بهره بردهاست. بنا بر این، پژوهش پیش روی با هدف معرفی الگوی رابرت لیو و تبیین طنز در حکایتهای رساله دلگشای عبید زاکانی بر اساس چارچوبهای نظری این الگو در ۳۵۵ حکایت از رساله دلگشا انجام شدهاست که نتایج نشان میدهد، چارچوب نظری این الگو تا حد زیادی قابلیت تحلیل طنز در حکایتهای رساله دلگشای عبید زاکانی را دارد.

شاهنامه, رامایانا, سیاوش, رام, سیتا, سودابه