یدالله نصراللهی - استادیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
عاطفه جنگلی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی

داستان رستم و سهراب، از غم انگیزترین داستان­های شاهنامه است که پژوهشگران مختلف، از جنبه های گوناگون به بحث و فحص پیرامون آن پرداخته اند. این نوشتار، با استناد به منابع مرتبط با نقدروانشناختی قرائت تازه ای در باب این داستان به دست می­دهد و در این زمینه، به مباحثی چون آنیما، مادرتباری، عقده اودیپ و عقده­ بی­مسئولیتی که همه از اصطلاحات بنیادین روان­شناسی هستند اشاره می کند. در ابتدا، به ارتباط بین تهمینه با آنیما و بعد پیوند آن در بستر تاریخ و دوره باستان با مادر تباری می پردازد و نظرخود را با استناد به منابع روان­شناسی، اثبات می­کند و سپس از منظر نقد روان­شناختی، جدال پدر و پسر را بررسی می­کند. در نهایت با استناد به پیروزی ترفندآمیز رستم بر سهراب، از اصطلاح«­عقده بی مسئولیتی» بهره می­برد که در آن، رستم  بعد از کشتن سهراب، احساس گناه و بی­کفایتی می­کند و می­کوشد با تربیت پهلوانانی چون سیاوش، کیخسرو و بهمن این احساس خود را تسکین دهد. همه این نظرها را می­توان برگرفته از نقد روانکاوی دانست و قرینه و نظیرهای دیگر آن برای احساس بی­مسئولیتی را در رابطه کاووس و کیخسرو بعد از مرگ سیاوش و گشتاسب و بهمن بعد از مرگ اسفندیار برای اثبات این مدعا می­توان عرضه کرد. 

رستم و سهراب, مادرتباری, پدرشاهی, عقده ادیپ, احساس بیمسئولیتی