بهجت السادات حجازی - دانشیار دانشگاه شهیدباهنر کرمان

محمدرضا بایرامی از نویسندگان توانمند معاصر است که دورمان او «پل معلق» و «مردگان باغ سبز» به دلیل پرداختن او به عوامل برون زبانی مثل بافت موقعیتی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، تکثرگفتمانی را بین نسل­ها و عصرهای متفاوت به لحاظ پیوند لاینفک این عوامل با ایدئولوژی و پیوند رمان­ها با بافت اجتماعی و تاریخی، زمینه تحلیل گفتمان انتقادی را فراهم کرده است. از دو رمان وی «پل معلق» جنبه روان­شناختی و «مردگان باغ سبز» جنبه تاریخی و جامعه شناختی قوی­تری دارند و موضوع اصلی رمان دوم او، جستجوی هویت است. یکی از نظریه­پردازان معروف در تحلیل گفتمان انتقادی میشل فوکوست که ظاهرا بایرامی در این دورمان از اندیشه او بهره گرفته است با این تفاوت که غرض وی همچون فوکو، از واژه «ایدئولوژی»، هر نظام فکری و گفتمان مسلط، منهای اندیشه­های متافیزیکی و تجربه قدسی نیست. پرسش محوری نگارنده در این پژوهش، میزان تاثیر­پذیری بایرامی از نظریه فوکو و توانایی وی در خلق تکثر گفتمان است و در نهایت با تجزیه و تحلیل این دورمان به شیوه توصیفی-تحلیلی، نشانه­های تکثر گفتمان را از منظر زبانی، روان­شناختی، جامعه­شناختی و ایدئولوژیکی برمی­شمارد.

بایرامی, میشل فوکو, تکثر گفتمان, تحلیل گفتمان انتقادی