بررسی «سلطانیات» در مکتوبات مولوی و منشآت جامی

یکی از انواع نثر فارسی ، مراسلات درباری و نامه های بزرگان است. در مکتوبات مولانا و منشآت عبدالرحمن جامی دسته­ای از نامه ها هستند که در این پژوهش به عنوان (سلطانیات) مورد بررسی قرار گرفته اند. تعریف سلطانیات و تاریخچه آن در ادب فارسی و نیز بررسی شکلی و محتوایی نامه­های این دو چهره سرشناس ادب و عرفان مقوله هایی است که در این پژوهش به آنها پرداخته شده است. نیز بازتاب شخصیت این بزرگان در سلطانیات آنها و همچنین انعکاس مسایل اجتماعی بررسی شده اند.  از آن جا که دیگر آثار مولانا و جامی غالبا صبغه تعلیمی داشته و برخی از جنبه های اجتماعی و خصوصی شخصیت آنها ممکن است پنهان مانده باشد، لذا پرداختن به نامه­های آنها که صریح و شفاف و دور از پیچیدگی­های استعاری و بلاغی شاعرانه­اند، می­تواند زوایای دیگری از شخصیت آنها را آشکار سازد. روش کار به صورت تحلیلی است و داده­ها از منظر شکلی و محتوایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتیجه حاصل از این پژوهش مشخص می­کند که به لحاظ شکلی، نثر مولانا آمیخته با سجع و دیگر تکلفات منشیانه است، اما جامی سلاست کلام و صراحت بیان را ترجیح داده است. هر دو عارف نامدار کوشیده­اند که از نفوذ کلام خود برای گره­گشایی از مشکلات و معضلات مردم استفاده کرده و از این طریق به مسوولیت های الهی و اجتماعی خود عمل کنند.

Keywords:

کلید واژه ها: سلطانیات , بازتاب شخصیت , جامی , منشآت , مکتوبات , مولانا , اجتماعی