چکیده ادبیات کارگری یا شعر کارگری صلای آزادی، اصلاح و بهبود زندگی تودههای نادار جامعه را بر زبان دارد و واماندگی، فقر و رنج کارگران و دیگر زحمتکشان مردم را موضوع خود قرار میدهد. شعری است که در آن هیچ پدیده زشت و زیبا از دیدگان تیزبین شاعر پنهان نمیماند و خیلی از موضوعاتی که دیگران به راحتی از کنار آن میگذرند، شعر آفرین میگردد. در شعر قبل از مشروطیت نیز انعکاس زندگی مشقتبار و طاقتفرسای طبقه رنجبران را میبینیم، اما چنین اشعاری هرگز از سر اعتراض و آگاهی تودههای زحمتکش سروده نشده است. ستمی که در این اشعار مطرح است، ستمی است عارضی و حاصل صعوبت کار، نه ستم اجتماعی و ناشی از رابطه کارگر و کارفرما و از مقوله تجاوز مباشر و کد خدا؛ و در نهایت شعر با دعوت رنجبران به سکوت و بردباری در برابر قضا و قدر و سرنوشت محتوم پایان میپذیرد. گفتنی است جنبههای سیاسی و اجتماعی ادبیات کارگری جنبههای هنری آن را تحت الشعاع خود قرار میدهد. اهداف مکتبی سرایندگان و عمر کوتاه دورههای آزادی قلم و بیان، فرصت چندانی برای تجربههای بادوام و مستمر هنری در این عرصه باقی نگذاشته است که این مقاله در پی آن است، محتوا و مبانی جمالشناختی ادبیات کارگری را با استناد به آثار موجود در این زمینه از مشروطیت تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ مورد بررسی قرار دهد.

ادبیات کارگری, رنجبران, مشروطیت, خودکامگی, مبانی جمالشناختی