تحلیل و طبقهبندی چند متغیره برای مدلسازی متغیرهای موثر بر شکل هندسی مخروط افکنههای دامنه شمالی کوهستان باقران (جنوب شهر بیرجند)

  مطالعات گستردهای در مورد زمین شناسی و ژئومورفولوژی مناطق خشک و نیمه خشک بیابانهای ایران انجام شده است. اما در این بین مخروط افکنهها به عنوان یکی از اشکال ژئومورفیک نادیده گرفته شده و یا کمتر به طور تخصصی مورد مطالعه قرار گرفته است. در ا ی ن مقاله مخروط افکنههای رشته کوه باقران در جنوب شهر ب ی رجند از نظر شکل هندس ی مورد بررس ی قرار گرفته، بطوریکه در ابتدا ۱۷ مخروط افکنه شناسا یی و نقشه بردار ی شده است. اندازه گیریهای مربوط به پارامترهای تعیین کننده شکل هندسی مخروط افکنههای منطقه به طور مجزا صورت گرفته است. در مرحله بعدی این اندازه گیریها برای بررسی روابط و مقایسه شکل هندس ی این لندفرمها با یکدیگر مورد استفاده قرار گرفته است. برای این منظور از مدلهای مختلف و نرم افزارهای ویژه برای تحلیلهای چند متغیره مانند: تحلیلهای عامل و تحلیلهای خوشه ای و در نهایت ، برازش منحنیها رگرس ی ون ی استفاده شده است. بر اساس نتا ی ج حاصله مهمترین متغیر موثر در شکل مخروط افکنههای منطقه مساحت حوضه زهکشی در بالا دست هر مخروط افکنه است که با عامل اول حاصل از تحل ی ل عامل ی همبستگی در حدود ۸۸ درصد را نشان می دهد. با کمک تحل ی ل خوشه مخروط افکنههای منطقه در ۵ گروه طبقه بند ی شده است. بر این اساس در گروه اول، تعداد ۱۰ مخروط افکنه با میزان تشابه ۳۵/۷۰ درصد، در گروه دوم تعداد ۳ مخروط افکنه با میزان تشابه ۶۲/۷۶ درصد، در گروه سوم تعداد ۲ مخروط افکنه با میزان تشابه ۸۶/۷۳ درصد و در گروههای چهارم و پنجم هر کدام یک مخروط افکنه با میزان تشابه به ترتیب ۴۵/۶۰، ۷۶/۱۲ درصد قرار گرفته است. برازشهای مختلفی که به شیوههای گوناگون بین دو متغیر اصل ی موثر در شکل هندس ی مخروط افکنهها (مساحت حوضه زهکشی و مساحت مخروط افکنهها در منطقه) انجام گرفته با توجه به مقدار ضریب تعیین مدلهای مختلف ( ) تب ی ین کننده مناسب ­ تر بودن مدل نمایی برای تخمین ارتباط بین این دو متغیر در منطقه است.  

Keywords:

تحلیل و طبقه بندی چند متغیره , مدل سازی , مخروط افکنه , کوهستان باقران شهر بیرجند