عاطفه جمالی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان
فرح انگیز شکوهی - دانشآموخته کارشناسیارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان

منتقدان بوم­گرا فرهنگ حاکم بر جامعه را یکی از عوامل اصلی بحران زیستمحیطی میدانند و یکی از اهدافشان اصلاح فرهنگ و نگرش غالب است. نظام آموزشی و کتابهای درسی از عوامل اصلی فرهنگسازی هستند. در این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی و متن­کاوی به بررسی تطبیقی کتابهای درسی فارسی و العربیه لغتی دبستانهای ایران و امارات متحده عربی پرداخته­، دغدغههای زیستمحیطی را در آنها بررسی کرده و به ارزیابی راهکارهای ارائهشده برای ایجاد حس احترام در کودکان نسبت به طبیعت پرداخته­ایم. یافته­ها حاکی از آن است که موضوعاتی همچون اهمیت محیط زیست، بحران آب، آلودگی هوا، بازیافت زباله، حفاظت از گونه­ها، درختکاری و اقدامات عملی دولت­ها در کتاب­های العربیه لغتی بیشتر منعکس شده است. مولفان این کتاب­ها در۴/۴۵ درصد دروس به گونهای آشکار یا ضمنی به بازنمایی موضوعات زیستمحیطی پرداخته­اند و در فارسی تنها در ۱۵درصد دروس این دغدغهها منعکس شده است. به­ نظر میرسد جغرافیای امارات و حمایت دولت از منابع زیستمحیطی سبب هم­نوایی نظام آموزشی با برنامه­ها و اهداف دولتی شده است؛ اما در ایران با وجود تنوع زیستی و بحرانهای زیستمحیطی، مولفان کتب فارسی بیشتر از ظرفیت­های زبانی برای ساخت تصاویر و ایماژهای ادبی با محوریت طبیعت بهره بردهاند و مسائل محوری­ زیستمحیطی به کتابهای علوم تجربی و تعلیمات اجتماعی منتقل شده است.

بررسی تطبیقی, نقد بومگرا, کتابهای درسی, فارسی, العربیه لغتی