الهام و صنعت در نظر شاعران عارف (دیدگاههای سنایی، عطار و مولوی درباره خاستگاه شعر)
عنوان مقاله: الهام و صنعت در نظر شاعران عارف (دیدگاههای سنایی، عطار و مولوی درباره خاستگاه شعر)
شناسه ملی مقاله: JR_ADFA-8-1_001
منتشر شده در در سال 1397
شناسه ملی مقاله: JR_ADFA-8-1_001
منتشر شده در در سال 1397
مشخصات نویسندگان مقاله:
علیرضا حاجیاننژاد - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
روح الله هادی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
یاسین اسمعیلی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
خلاصه مقاله:
علیرضا حاجیاننژاد - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
روح الله هادی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
یاسین اسمعیلی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
مسئله خاستگاه شعر یکی از قدیمیترین مباحث نقد ادبی است. پیشینه این بحث به یونان میرسد و باتوجهبه منابع، میتوان گفت نخستین نظریهها را در این مورد افلاطون و ارسطو دادهاند. در ادبیات عرب هم به این مبحث توجه شده است و اعراب پیش از اسلام به «تابعه» معتقد بودهاند. در ایران باستان نیز چنین اعتقادی وجود داشته و در ایران عهد اسلامی هم این دیدگاه به قوت خود باقی مانده است. بهعلاوه، در شعر عارفان نیز این مسئله بازتاب یافته است؛ بهطوریکه اشارات شعرای عارف را به این مقوله میتوان در دو گروه الهام باواسطه و بیواسطه جای داد. همچنین باتوجهبه زمینههای اجتماعی ادبیات فارسی و تاثیر اندیشههای دینی در جامعه ایرانی، شاعران در انتخاب تابعهها به شخصیتهای دینی و مذهبی گرایش پیدا کردند؛ یعنی به جای اینکه الهامکننده را شیطان بدانند، از جبرئیل و دیگر شخصیتها استفاده کردهاند. در انتخاب شخصیتهای دینی بهعنوان الهامکننده شعر در دوره اسلامی، تقابل شعر و شرع بسیار تاثیرگذار بوده است؛ البته شعرای عارف فقط به الهامبودن شعر معتقد نبودهاند و به کوشش شاعر برای سرودن شعر هم اشاره کردهاند. با دقت در افعالی که برای سرودن بهکاربردهاند، میتوان به دیدگاهشان درباره ساحت کوششی شعر پی برد.
کلمات کلیدی: خاستگاه شعر, الهام (شعر جوششی), صناعت (شعر کوششی), تابعه, سنایی, عطار, مولوی
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/1200046/