محمد شادروی منش - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی
نفیسه ایرانی - دانشآموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی

واژه «برات» در اصل برگرفته از «برات» عربی است و به­عنوان اصطلاحی دیوانی در متون فارسی به دو معنی به­کاررفته است: یکی، سند دریافت و رسیدی که خزانهدار در برابر اجناسی که تحویل میگرفت، به آورنده جنس میداد و کهنترین کاربردهای این اصطلاح با این معنی است؛ و دیگر مکتوبی دیوانی، مستند به مهر و توقیع دیوان که صاحب تحویل یا کارگزار حکومت، به موجب آن وجوه نقدی یا جنسی را که متعهد بود به شخصی پرداخت کند، به شخص یا مرجع دیگری حواله میکرد. ازآنجاکه آنچه در فرهنگهای عمومی درباره معنی اصطلاحی و دیوانی برات آمده است، غالبا خالی از تسامح نیست، در این مقاله کوشش شده است تا اصطلاح برات باتوجه­به منابع دست اول استیفا تعریف و ویژگیها و مشخصات ظاهری و کاربردی آن بررسی و تحلیل شود. همچنین با همین رویکرد سعی شده است تفاوت برات با اصطلاحات مشابه و مرتبط دیگر، مانند «تعلیق» و «مثنی» بیان شود.

استیفا, اصطلاحات دیوانی, برات, تعلیق, مثنی