میترا گلچین - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
سمیه رشیدی - پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی۱۳۹۰

مقاله حاضر به بررسی پارادوکس و حسآمیزی بهعنوان دو شیوه از شیوههای آشناییزدایی و دو اسلوب از اسلوبهای بیان هنری، بهویژه در ساحت زبان عارفانه مولانا در مثنوی پرداخته است. باید به این نکته مهم توجه داشت که خاستگاه این دو صورت از صورخیال که در ادب عرفانی مورد استفاده واقع میشوند، به یکی از اصول اساسی تفکر در کلام اشعری بازمیگردد. یعنی همان انکار علیت و اعتقاد به سلطه مطلق اراده خداوند بر علل طبیعی و قدرت فراگیرش در ایجاد تغییرات در همهچیز جهان هستی. علاوه بر تعریف این دو شیوه بیان، انواع پارادوکس و حسآمیزی با چندین مثال از مثنوی مورد بررسی قرار گرفتهاند. همچنین هریک از انواع پارادوکس و حسآمیزی در دو دفتر اول و دوم، با یکدیگر مقایسه شده و بسامد کاربرد هرنوع مشخص شده است.

پارادوکس, حسآمیزی, مثنوی, مولانا