بررسی تشبیهات حوزهای عشق در عبهرالعاشقین روزبهان بقلی

عبهرالعاشقین سرشار از صور­­خیال است. ذهن پویای روزبهان موجب شده است گاه سلسله­ای از تشبیهات به­هم­پیوسته در این اثر مشاهده شود که در این مقاله با الهام از نظریه «استعاره مفهومی» در قالب طرحی با عنوان «تشبیه حوزه­ای» بررسی می­شوند. در تشبیه حوزه­ای، عناصر و لوازم یک مجموعه در تطابق با عناصر و لوازم مجموعه­ای دیگر قرارمی­گیرد؛ یعنی یک تشبیه بهعنوان تشبیه اصلی در راس است و تشبیهات دیگر که همان اجزا، لوازم یا ویژگیهای هر دو مجموعه است، با عنوان تشبیهات فرعی موردتطابق و تشابه قرارمی­گیرد. پس از استخراج و تحلیل جملات تشبیهی که درباره عشق در عبهرالعاشقین آمده است، چنین دریافت می­شود که در کل اثر بسیاری از تشبیهات با یکدیگر در ارتباط­اند؛ به همین سبب، ساختار تشبیه حوزه­ای بستری مناسب برای تحلیل و بررسی تشبیهات این اثر عرفانی است. طی این پژوهش ۴۴ تشبیه حوزه­ای درباره عشق از عبهرالعاشقین استخراج و تحلیل شد. همچنین عوامل شکل­گیری تشبیهات حوزه­ای در چهار گروه بدین شرح تقسیم­بندی شدند:  ۱- تناسبات و ملازمات، ۲- اجزا و اعضای مشبه­به، ۳- نتایج حاصل از مشبه­به و ۴- ویژگی و صفات   مشبه­به.

Keywords:

عبهرالعاشقین , عشق , نشبیه , استعاره , استعاره مفهومی , تشبیه حوزه ای