کاربرد ضربالمثلهای فارسی در غزلیات بیدل

مثل به ­عنوان «ستون فرهنگ مردم» و یکی از اقسام ادبی، همواره محل توجه شاعران بوده است تا جایی که کاربرد آن به همراه تمثیل و استشهاد، یکی از ویژگی­های سبکی در تاریخ ادب فارسی بهشمار می­آمده است. در دورههای تاریخی ادب فارسی، رویکرد شاعران به مثل یکسان نبوده است و هر چه خط سیر تاریخ ادبیات را از آغاز تاکنون ادامه میدهیم، در سده­های اخیر، به دلیل پیوند بیشتر ادبیات با زبان و فرهنگ عامه، این رویکرد پر رنگتر میشود. سبک هندی را میتوان نقطه عطف کاربرد مثل در ادب فارسی دانست که آن را به یکی از معیارهای سنجش توانمندی شاعران تبدیل کرد و شاعران این دوره، افزون بر انعکاس امثال رایج در اشعار خود، در این موضوع نوآوری و مثلهای تازهای در ادب فارسی رونمایی کردند. بیدل از جمله شاعرانی است که مثل در اندیشه او جایگاهی ویژه دارد و کمتر غزلی از اوست که مثلی را در خود جای نداده باشد. این پژوهش در پی آن است تا با بررسی میزان و چگونگی تاثیرپذیری بیدل از امثال فارسی، نمونههایی از ارسال مثلها و ابیات مثل شده او به دست دهد. روش پژوهش به صورت اسنادی و با استفاده از امکانات کتابخانهای و شیوه تحلیل محتوا و طبقهبندی دادههاست.   *. این مقاله مستخرج از طرح بازتاب ضربالمثلها در دیوان پنجاه شاعر است که در صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور انجام شده است.

Keywords:

بیدل , ضربالمثل , سبک هندی , امثال منظوم