تغییرات مکانی و زمانی زیستگاه های ساحلی خلیج گرگان تحت تاثیر نوسانات دریای خزر

گرمایش زمین و افزایش سطح تراز آب اقیانوس ها تهدید جدی برای محیط زیست تالاب های ساحلی می باشد.  عکس العمل محیط زیستی بزرگترین دریاچه کره زمین در مقابل عوامل اقلیمی طی هفتاد سال اخیر به گونه ای رقم خورده است که کاهش سطح تراز آب دریای خزر موجب خشک شدن سطح وسیعی از تالاب های ساحلی شده است.  هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی تغییرات بوم شناختی زیستگاه های ساحلی مهم خلیج گرگان طی سال های ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۹ میلادی میباشد.  با آنالیز تصاویر ماهواره ای لندست و پردازش نتایج داده ها در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی نرخ تغییرات خطوط ساحلی، وضعیت عمق بستر، تبدیل پوشش زمین و تغییر زیستگاه های ساحلی خلیج گرگان محاسبه و طبقه بندی گردید و نتایج به دست آمده با شواهد میدانی صحت سنجی شد.  نتایج مطالعات نشان داد که با کاهش  ۱۵۰ سانتی متری سطح تراز آب دریای خزر طی سال های ۱۹۹۵  تا ۲۰۱۹  میلادی، وسعت خلیج گرگان به میزان  ۱۷۶ کیلومتر مربع کاهش یافته است.  نقشه عمق نسبی حاصل از مطالعات شبیه سازی در سنجش از دور نشان می دهد که عمق بستر خلیج در راستای شرق به غرب به شدت کاهش یافته است.  مهم ترین عوارض زمین و زیستگاه های ساحلی خلیج گرگان و درصد فراوانی پوشش آن ها در سال  ۲۰۱۹  میلادی شامل خاکریز ساحلی (۲ %) مارش شور (۷ %)، مارش لب شور (۱۴ %)، تالاب کم عمق (۱۵ %)، پهنههای گلی (۷ %)، پوشش گیاهی جنگلی (۱۰ %) و آبگیر خلیج گرگان و تالاب میانکاله  ۰.۴۵ %) بود.  همچنین مساحت زیستگاه های تالابی، پوشش گیاهی جنگلی و خاکریز ماسه ای با افت سطح تراز آب دریای خزر دچار کاهش شده بود در عوض به وسعت زیستگاه های مارش لب شور، شور، پهنههای گلی و پیت زارها افزوده شده بود.  این موضوع به خوبی جایگزینی بوم سازگان های خشک زی و نیمه آبزی را در قلمرو بوم سازگان آبزی تایید می کند که نوسانات سطح تراز آب دریای خزر تاثیر مستقیم بر روی تغییرات محیط زیستی تالاب های ساحلی داشته است. 

Keywords:

دریای خزر , خلیج گرگان , محیط زیست , سامانه اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور , نوسانات , زیستگاه ها