رویا دارابی کندلجی - ۱. Department of Soil Science, College of Agriculture, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
شاهین اوستان - ۱. Department of Soil Science, College of Agriculture, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
ناصر علی اصغرزاد - ۱. Department of Soil Science, College of Agriculture, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
نصرت اله نجفی - ۱. Department of Soil Science, College of Agriculture, University of Tabriz, Tabriz, Iran.

نیترات­سازی یکی از فعال­ترین فرایندهای زیستی در خاکهایی است که نیتروژن آمونیومی دریافت کرده‎اند. سرعت این فرایند تحت تاثیر عوامل متعدد و برهمکنش آنها قرار دارد. در تحقیق حاضر تاثیر غلظت آمونیوم و رطوبت بر میزان نیتراتسازی در دو نمونه خاک A (لوم) و B (لوم رسی)، بهترتیب از دو منطقه مرند و اهر مطالعه شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار با پنج سطح نیتروژن از منبع اوره (صفر، ۵۰، ۱۰۰، ۲۰۰ و ۴۰۰ میلیگرم نیتروژن بر کیلوگرم خاک)، سه سطح رطوبت (۶۰-۵۵، ۸۰-۷۵ و ۱۰۰-۹۵ درصد FC) و دو نوع خاک (A و B) در انکوباتور با دمای ۵/۰±۲۵ درجه سانتیگراد، بهمدت دو هفته انجام شد و در پایان انکوباسیون، غلظت­های نیترات و آمونیوم و مقادیر pH و EC خاک اندازهگیری شدند. نتایج نشان داد که نیتراتسازی در سطح رطوبت ۶۰-۵۵ درصد FC، بهطور میانگین ۲۲ درصد کمتر از سطح رطوبت ۱۰۰-۹۵ درصد FC بود و تفاوت معنیداری بین سطوح رطوبت ۸۰-۷۵ و ۱۰۰-۹۵ درصد FC، مشاهده نشد. نیتراتسازی در تیمار ۴۰۰ میلیگرم نیتروژن بر کیلوگرم و ۶۰-۵۵ درصد FC بهطور قابل ملاحظهای کاهش یافت و سبب تجمع بیش از ۲۵ درصد آمونیوم افزوده شده، شد. تفاوت معنیداری از نظر میانگین غلظت آمونیوم بین سطوح ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ میلیگرم نیتروژن بر کیلوگرم وجود نداشت، ولی این غلظتها بهطور معنیداری کمتر از سطح ۴۰۰ میلیگرم نیتروژن بر کیلوگرم بودند. همچنین، نیتراتسازی همراه با سایر فرایندها، بهطور معنیداری سبب افزایش EC و کاهش pH خاک­ها (بهترتیب بهمیزان ۵۴/۰ دسیزیمنس بر متر و ۵۹/۰ واحد به ازای ۲۰۰ میلیگرم نیتروژن بر کیلوگرم) شدند. میانگین میزان نیتراتسازی در خاک A  (بافت لوم) بهمیزان ۳/۴۰ میلیگرم نیتروژن بر کیلوگرم، بیشتر از خاک B (بافت لوم رسی) بود.

EC, pH, Nitrification, Soil moisture, Urea, اوره, رطوبت خاک, نیتراتسازی, EC, pH