تعیین حساسیت برخی خاکهای منطقه نیمهخشک به فرسایش شیاری و بین شیاری با استفاده از شبیهساز باران در شرایط آزمایشگاهی

در مناطق نیمهخشک، خاکها دارای توسعه ساختمانی ضعیف بوده و بهشدت در معرض فرایندهای فرسایش آبی از جمله فرسایش شیاری و بین شیاری هستند. اطلاعاتی در ارتباط با شدت تاثیر این دو نوع فرسایش آبی در خاکهای مختلف در دامنهها وجود ندارد. این پژوهش بهمنظور تعیین حساسیت خاکهای منطقه نیمهخشک به این دو نوع فرسایش آبی انجام گرفت. یک مطالعه آزمایشگاهی در هشت کلاس بافت خاک با استفاده از فلومی به ابعاد ۱× ۶/۰ متر تحت باران شبیهسازی شده با شدت ۵۰ میلیمتر بر ساعت بهمدت ۶۰ دقیقه انجام شد. شدت فرسایش شیاری و بین شیاری با تعیین مقدار هدررفت خاک در سطح فلوم، طی مدت بارندگی اندازهگیری شد. بر اساس نتایج، شدت هر دو نوع فرسایش بهطور معنیداری در بین بافتهای خاک تغییر کرد (۰۰۱/۰>P). خاک لوم سیلتی حساسترین خاک به فرسایش شیاری (۲۲/۰ گرم بر متر مربع در ثانیه) و بین شیاری (۱۵/۰ گرم بر متر مربع در ثانیه) بود؛ درحالی که در خاک شنی هدررفت خاک مشاهده نشد. مقایسه تفاوت هدررفت خاک ناشی از دو نوع فرسایش بین بافتهای خاک نشان داد که شدت فرسایش شیاری در خاکهای لوم رس شنی، لوم سیلتی، لوم و لوم شنی بهترتیب ۲/۳، ۴/۱، ۱/۱ و ۸/۲ برابر بیشتر از شدت فرسایش بین شیاری بوده و این تفاوتها از نظر آماری معنیدار بود. مقدار سیلت عامل اصلی مهار تفاوت هدررفت خاک در این خاکها بود. این مطالعه نشان داد در خاکهای منطقه نیمهخشک مورد بررسی که محتوای سیلت بیشتری دارند، شدت فرسایش شیاری بیشتر از فرسایش بین شیاری است.

Keywords:

Soil texture , Silt content , Rainfall simulator , Organic matter content , Soil loss , بافت خاک , محتوای سیلت , شبیهساز باران , محتوای ماده آلی , هدررفت خاک