شاهرخ زند پارسا - ۱. Department of Water Engineering, Faculty of Agriculture Shiraz University, Shiraz, Iran.
فاطمه قاسمی سعادت آبادی - ۱. Department of Water Engineering, Faculty of Agriculture Shiraz University, Shiraz, Iran.
مهدی مهبد - ۲. Department of Water Science Engineering, Faculty of Agriculture, Jahrom University, Jahrom, Iran.
علی رضا سپاسخواه - ۱. Department of Water Engineering, Faculty of Agriculture Shiraz University, Shiraz, Iran.

با توجه به محدودیت منابع آب و رشد روزافزون جمعیت، حفظ امنیت غذایی و حفاظت از محیط زیست به یک معضل جهانی تبدیل شده که یکی از راهکارهای پیشنهاد شده برای آن، افزایش بهرهوری آب محصولات کشاورزی است. با بهینهسازی مصرف آب و کود میتوان آلودگی آبهای زیر­زمینی را کاهش و بهرهوری آب و نیتروژن را افزایش داد. در این تحقیق، هدف بررسی ارتباط میان بهرهوری و بازده مصرف آب در مقادیر مختلف آب آبیاری و کود نیتروژن بود. مطالعه انجام شده برای محصول گندم (Triticum aestivum L.) رقم شیراز در دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز بر پایه طرح آماری کرتهـای یکبار خرد شده در قالب طرح بلوکهای کاملا تصادفی با سه تکرار در سالهای زراعی ۱۳۸۹-۱۳۸۸ و ۱۳۹۰-۱۳۸۹ بود. تیمار­های آبیاری از صفر تا ۱۲۰ درصد عمق آبیاری کامل و تیمارهای کودی از صفر تا ۱۳۸ کیلوگرم بر هکتار نیتروژن درنظر گرفته شد. همبستگی بین بهرهوری آب و بازده مصرف آب با مجموع آب آبیاری و باران، تبخیر- تعرق و مقدار نیتروژن موجود در خاک بررسی شد. از دادههای سال اول زراعی برای واسنجی معادلات و دادههای سال دوم زراعی برای اعتبارسنجی آنها استفاده شد. از بین معادلههای ارائه شده در این پژوهش معادلههای واسنجی شده از طریق نسبتهای بدون بعد مجموع آب آبیاری و بارندگی، تبخیر- تعرق و مجموع نیتروژن بهکار رفته و باقیمانده در خاک نسبت به مقادیر آنها در آبیاری کامل و کود نیتروژن حداکثر برای محاسبه بهرهوری مجموع آب آبیاری و بارندگی و بازده مصرف آب بهعنوان مناسبترین روش پیشنهاد شد، و ضریب تعیین (R۲) برای آنها بهترتیب برابر ۰/۸۸ و ۰/۹۳ و جذر میانگین مربعات خطای نرمال شده (NRMSE) برابر ۰/۲ و ۰/۱۳ بود که دقت خوبی را نشان می­دهد.

Optimal applied water Evapotranspiration, Nitrogen fertilizer, Calibration., آبیاری بهینه, تبخیر- تعرق, کود نیتروژن, واسنجی