نقش اخلاق در قانون از منظر فلسفه فقه و فلسفه حقوق

ابوالقاسم فنائی; داود نوجوان

نقش اخلاق در قانون از منظر فلسفه فقه و فلسفه حقوق

Publish place: Comparative law، Vol: 6، Issue: 2

Publish Year: 1398

نوع سند: مقاله ژورنالی

زبان: Persian

This Paper With 39 Page And PDF Format Ready To Download

دریافت فایل کامل Paper

Certificate
من نویسنده این مقاله هستم

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این Paper:

https://civilica.com/doc/1201359

شناسه ملی سند علمی:

JR_LAWM-6-2_012

تاریخ نمایه سازی: 21 اردیبهشت 1400

Abstract:

مقاله حاضر درصدد معرفی و مقایسه دیدگاه برخی از متفکران مسلمان در فلسفه فقه در باب «رابطه اخلاق و شریعت» با دیدگاه برخی از متفکران غربی در فلسفه حقوق در باب «رابطه اخلاق و قانون» است. در باب رابطه اخلاق و قانون دو دیدگاه اصلی در فلسفه حقوق وجود دارد: یکی نظریه قانون طبیعی و دیگری نظریه اثباتگرایی حقوقی. بر همین قیاس، در باب «رابطه اخلاق و شریعت» نیز دو دیدگاه اصلی در فلسفه فقه وجود دارد: یکی نظریه عقلگرایان (عدلیه) و دیگری نظریه فرمان الاهی (اشاعره). هر یک از این چهار دیدگاه خوانشهای متنوعی دارند. در عین حال، وجه مشترک خوانشهای متنوع اثباتگرایی در فلسفه حقوق عبارت است از انکار وجود رابطهای ضروری میان اخلاق با ماده (محتوا) و صورت (شکل) قانون، و وجه مشترک خوانشهای متنوع از نظریه قانون طبیعی پذیرش وجود چنین رابطهای میان اخلاق با ماده یا صورت قانون است. از سوی دیگر، وجه مشترک خوانشهای مختلف نظریه فرمان الاهی و عقلگرائی به ترتیب عبارت است از وابستگی اخلاق به شریعت، و انکار این وابستگی. دیدگاه عدلیه و اشاعره در مورد رابطه اخلاق و شریعت به ترتیب با برخی از خوانشهای اثباتگرایی و برخی از خوانشهای قانون طبیعی قابل مقایسه است. این مقایسه میتواند به فهم بهتر و عمیقتر هر دو سوی مقایسه کمک کند و در راستای پالایش تفسیر و اجرای قانون دینی و عرفی به مفسران و مجریان قانون کمک کند.

Keywords:

اخلاق , شریعت , قانون , قانون دینی , قانون عرفی , قانون طبیعی , قانون وضعی , اثباتگرایی حقوقی

Authors

ابوالقاسم فنائی

استادیار دپارتمان فلسفه، دانشگاه مفید، قم، ایران.

داود نوجوان

استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

مراجع و منابع این Paper:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :

کتابنامه الف: کتب و مقالات الف-1: فارسی1. اشتراوس، لئو (1373)، ...
2. افلاطون (1366)، دوره آثار افلاطون، رساله اثیفرون، ترجمه محمد ...
3. بیکس، برایان (1389)، فرهنگ نظریه حقوقی، ترجمه محمد راسخ، ...
4. تروپر، میشل (1385)، «فلسفه حقوق (2): علم حقوق (1- ...
5. جعفری‌تبار، حسن (1388)، فلسفه تفسیری حقوق، چاپ اول، تهران: ...
6. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1382)، مکتب های حقوقی در ...
7. جوادی آملی، عبدالله (1382)، «کارآمدی عقل در استنباط احکام ...
8. حسینی بهشتی، سید محمد (1380)، بایدها و نبایدها، چاپ ...
9. خدوری، محمد (1394)، برداشت مسلمانان از عدالت، ترجمه مصطفی ...
10. دورکین. رونالد (1378)، «حقوق و اخلاق»، ترجمه محمد راسخ، ...
11. شستاک، جرمی (1381)، «نظریه حقوق بشر»، ترجمه جواد کارگزاری، ...
12. فنائی، ابوالقاسم (1395)، دین در ترازوی اخلاق، چاپ سوم، ...
13. فنائی، ابوالقاسم (1394)، اخلاق دین‌شناسی، چاپ سوم، تهران: نگاه ...
14. قاری سید فاطمی، سید محمد و مشهدی، علی (1388)، ...
15. قاری سید فاطمی، سید محمد و نیکوئی، مجید (1396)، ...
16. قربان‌نیا، ناصر(1390)، حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه، چاپ ...
17. قربان‌نیا، ناصر (1392) «حقوق طبیعی و حقوق بشر»، حقوق ...
18. کلی، جان (1382)، تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب، ...
19. لاهیجى، علی (فیاض لاهیجی) (1372)، سرمایه ایمان در اصول ...
20. مطهری، مرتضی (1382)، یادداشت‌های استاد مطهری، جلد 3، چاپ ...
21. هارت، هربرت (1395)، مفهوم قانون، ترجمه محمد راسخ، چاپ ...
22. امین، سید محسن(1406ق.)، أعیان الشیعه، جلد 1، بیروت: دار‌التعارف ...
23. آمدی، سیفالدین (1423ق.)، أبکار الأفکار فی أصول الدین، قاهره: ...
24. بحرانى، یوسف (1405ق.)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ...
25. تونی، عبدالله (1415ق.)، الوافیة فی أصول الفقه، چاپ دوم، ...
26. حکیم، سید محمد تقی (1427ق.)، الاصول العامه للفقه المقارن، ...
27. حِلّی، جعفر (محقق حِلی) (1414ق.)، المسلک فی أصول الدین ...
28. حِلّی، حسن (علامه حلی) (1408ق.)، کشف المراد فی شرح ...
29. حِلّی، حسن (علامه حلی) (1415ق.)، مناهج الیقین فی أصول ...
30. حِلّی، حسن (علامه حلی) (1419ق.)، نهایة المرام فی علم ...
31. صدر، سید محمد باقر (1403ق.)، الفتاوی الواضحه وفقاً لمذهب ...
32. عبد الجبار بن احمد (قاضی عبدالجبار) (1971م.)، المختصر فی ...
33. غزالی، ابوحامد (1409ق. الف)، الاقتصاد فی الاعتقاد، چاپ اول، ...
34. غزالی، ابوحامد (1409ق. ب)، الأربعین فی اصول الدین، چاپ ...
35. مظفر، محمدرضا (1430ق.)، أصول الفقه، جلد 2 و 3، ...
36. مفید، محمد (شیخ مفید) (1413ق.)، الحکایات فی مخالفات المعتزله ...
37. نوبخت، ابراهیم (1413ق.)، الیاقوت فی علم الکلام، چاپ اول، ...
38. Alexy, Robert (2004), The Argument from Injustice: A Reply ...
39. Aquinas, Thomas (1981), Summa Theologica, (literal English translation), Translated ...
40. Beyleveld, Deryck; Brownsword, Roger (1994), Law as a Moral ...
41. Bix, Brian (2005), "Legal positivism", in Golding, M. P., ...
42. Coleman, Jacqueline L. (2006), "Legal Positivism: Anglo-American Legal Positivism ...
43. Dworkin Ronald M. (1967), "The Model of Rules", The ...
44. …….......... (1985), a Matter of Principle, Cambridge: Harvard University ...
45. Finnis, John (2011), Natural Law and Natural Rights, Oxford: ...
46. Fuller, Lon (1963), the Morality of Law, New Haven: ...
47. Golding, Martin P. (2006), "Philosophy of Law, History of", ...
48. Hart, Herbert Lionel Adolphus (1994), the Concept of Law, ...
49. …………… (2006), "Legal positivism", in Borchert, D. M. (ed.), ...
50. Hopkins, P. Donald (2006), "Natural Law", in Borchert, D. ...
51. Hourani, George Fadlo (2007), Reason and Tradition in Islamic ...
52. Kelsen, Hans (1973), Essays in Legal and Moral Philosophy, ...
53. ……. (2006), General Theory of Law and State, London: ...
54. ……..(2008), Pure Theory of Law, New Jersey: The Law ...
55. Lagrée, Jacqueline (2001). "Grotius: Natural Law and Natural Religion", ...
56. Leiter, Brian (2001), "Legal Realism, Hard Positivism, and Limits ...
57. Lisska, Anthony J. (1996), Aquinas's Theory of Natural Law: ...
58. Lyons, David (1984), Ethics and the Rule of Law, ...
59. Marmor, Andrei (2010), Philosophy of law, Princeton: Princeton University Press.‏60. ...
61. Perry, Stephen R. (2005), "Hart's Methodological Positivism", Hart’s Postscript: ...
62. Peters, Rudolph; Bearman, Peri (2014), "Introduction: The Nature of ...
63. Raz, Joseph (1979), The Authority of Law: Essays on ...
64. Seagrave, S. Adam (2009), "Cicero, Aquinas, and Contemporary Issues ...
65. Tebbit, Mark (2005), Philosophy of Law: An Introduction, London: ...
66. Wacks, Raymond (2006), Philosophy of Law: A Very Short ...
67. Waldron, Jeremy (2005) "Legislation", in Golding, M. P., & ...
2. افلاطون (1366)، دوره آثار افلاطون، رساله اثیفرون، ترجمه محمد ...
3. بیکس، برایان (1389)، فرهنگ نظریه حقوقی، ترجمه محمد راسخ، ...
4. تروپر، میشل (1385)، «فلسفه حقوق (2): علم حقوق (1- ...
5. جعفری‌تبار، حسن (1388)، فلسفه تفسیری حقوق، چاپ اول، تهران: ...
6. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1382)، مکتب های حقوقی در ...
7. جوادی آملی، عبدالله (1382)، «کارآمدی عقل در استنباط احکام ...
8. حسینی بهشتی، سید محمد (1380)، بایدها و نبایدها، چاپ ...
9. خدوری، محمد (1394)، برداشت مسلمانان از عدالت، ترجمه مصطفی ...
10. دورکین. رونالد (1378)، «حقوق و اخلاق»، ترجمه محمد راسخ، ...
11. شستاک، جرمی (1381)، «نظریه حقوق بشر»، ترجمه جواد کارگزاری، ...
12. فنائی، ابوالقاسم (1395)، دین در ترازوی اخلاق، چاپ سوم، ...
13. فنائی، ابوالقاسم (1394)، اخلاق دین‌شناسی، چاپ سوم، تهران: نگاه ...
14. قاری سید فاطمی، سید محمد و مشهدی، علی (1388)، ...
15. قاری سید فاطمی، سید محمد و نیکوئی، مجید (1396)، ...
16. قربان‌نیا، ناصر(1390)، حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه، چاپ ...
17. قربان‌نیا، ناصر (1392) «حقوق طبیعی و حقوق بشر»، حقوق ...
18. کلی، جان (1382)، تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب، ...
19. لاهیجى، علی (فیاض لاهیجی) (1372)، سرمایه ایمان در اصول ...
20. مطهری، مرتضی (1382)، یادداشت‌های استاد مطهری، جلد 3، چاپ ...
21. هارت، هربرت (1395)، مفهوم قانون، ترجمه محمد راسخ، چاپ ...
22. امین، سید محسن(1406ق.)، أعیان الشیعه، جلد 1، بیروت: دار‌التعارف ...
23. آمدی، سیفالدین (1423ق.)، أبکار الأفکار فی أصول الدین، قاهره: ...
24. بحرانى، یوسف (1405ق.)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ...
25. تونی، عبدالله (1415ق.)، الوافیة فی أصول الفقه، چاپ دوم، ...
26. حکیم، سید محمد تقی (1427ق.)، الاصول العامه للفقه المقارن، ...
27. حِلّی، جعفر (محقق حِلی) (1414ق.)، المسلک فی أصول الدین ...
28. حِلّی، حسن (علامه حلی) (1408ق.)، کشف المراد فی شرح ...
29. حِلّی، حسن (علامه حلی) (1415ق.)، مناهج الیقین فی أصول ...
30. حِلّی، حسن (علامه حلی) (1419ق.)، نهایة المرام فی علم ...
31. صدر، سید محمد باقر (1403ق.)، الفتاوی الواضحه وفقاً لمذهب ...
32. عبد الجبار بن احمد (قاضی عبدالجبار) (1971م.)، المختصر فی ...
33. غزالی، ابوحامد (1409ق. الف)، الاقتصاد فی الاعتقاد، چاپ اول، ...
34. غزالی، ابوحامد (1409ق. ب)، الأربعین فی اصول الدین، چاپ ...
35. مظفر، محمدرضا (1430ق.)، أصول الفقه، جلد 2 و 3، ...
36. مفید، محمد (شیخ مفید) (1413ق.)، الحکایات فی مخالفات المعتزله ...
37. نوبخت، ابراهیم (1413ق.)، الیاقوت فی علم الکلام، چاپ اول، ...
38. Alexy, Robert (2004), The Argument from Injustice: A Reply ...
39. Aquinas, Thomas (1981), Summa Theologica, (literal English translation), Translated ...
40. Beyleveld, Deryck; Brownsword, Roger (1994), Law as a Moral ...
41. Bix, Brian (2005), "Legal positivism", in Golding, M. P., ...
42. Coleman, Jacqueline L. (2006), "Legal Positivism: Anglo-American Legal Positivism ...
43. Dworkin Ronald M. (1967), "The Model of Rules", The ...
44. …….......... (1985), a Matter of Principle, Cambridge: Harvard University ...
45. Finnis, John (2011), Natural Law and Natural Rights, Oxford: ...
46. Fuller, Lon (1963), the Morality of Law, New Haven: ...
47. Golding, Martin P. (2006), "Philosophy of Law, History of", ...
48. Hart, Herbert Lionel Adolphus (1994), the Concept of Law, ...
49. …………… (2006), "Legal positivism", in Borchert, D. M. (ed.), ...
50. Hopkins, P. Donald (2006), "Natural Law", in Borchert, D. ...
51. Hourani, George Fadlo (2007), Reason and Tradition in Islamic ...
52. Kelsen, Hans (1973), Essays in Legal and Moral Philosophy, ...
53. ……. (2006), General Theory of Law and State, London: ...
54. ……..(2008), Pure Theory of Law, New Jersey: The Law ...
55. Lagrée, Jacqueline (2001). "Grotius: Natural Law and Natural Religion", ...
56. Leiter, Brian (2001), "Legal Realism, Hard Positivism, and Limits ...
57. Lisska, Anthony J. (1996), Aquinas's Theory of Natural Law: ...
58. Lyons, David (1984), Ethics and the Rule of Law, ...
59. Marmor, Andrei (2010), Philosophy of law, Princeton: Princeton University Press.‏60. ...
61. Perry, Stephen R. (2005), "Hart's Methodological Positivism", Hart’s Postscript: ...
62. Peters, Rudolph; Bearman, Peri (2014), "Introduction: The Nature of ...
63. Raz, Joseph (1979), The Authority of Law: Essays on ...
64. Seagrave, S. Adam (2009), "Cicero, Aquinas, and Contemporary Issues ...
65. Tebbit, Mark (2005), Philosophy of Law: An Introduction, London: ...
66. Wacks, Raymond (2006), Philosophy of Law: A Very Short ...
67. Waldron, Jeremy (2005) "Legislation", in Golding, M. P., & ...

نمایش کامل مراجع