مهرداد حاتمی - دانشجوی دکتری باستان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران
علی اصغر میرفتاح - استادیار گروه تاریخ و باستان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران
رضا شعبانی صمغ آبادی - استاد گروه تاریخ و باستان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

موضوع این پژوهش بررسی معماری صخره­ ای بر اساس الگوهای تدفین دوره ساسانی است. در این دوره در راستای عمل به دستورات و فرامین دین زرتشت، ازآنجاییکه خاک یک عنصر مقدس بهحساب میآمده، برای جلوگیری از آلوده شدن آن با جسد مرده، انجام امور تدفین بهصورتی غیر از شیوه خاکسپاری اهمیت یافته است. جهت بررسی این موضوع، علاوه بر انجام بررسی­ ها و مطالعات میدانی، در متون نظری به پژوهش­ های قبلی انجامشده در این زمینه استناد و چارچوب نظری این پژوهش بر همین مبنا تنظیم شده است. جامعه آماری این تحقیق کلیه استودانها و دخمه­ های اطراف شهرستان شوشتر است که بالغبر ۱۳۰ عدد می­ باشند و با توجه به اینکه همه این آثار موردمطالعه قرار گرفت، از شیوه تمام شماری استفاده شده است. یافته­ های این پژوهش نشان می ­دهد که اعتقادات روحانیون زرتشتی در چگونگی انجام دومرحلهای تدفین و انتخاب الگوی «معماری صخره­ ای» نقش داشته و بیشتر از سایر شیوه­ های تدفین دوره ساسانی موردتوجه قرار گرفته است. بدین معنی که شاخص­ های معماری ازجمله دخمه­ گذاری، شیوه طاق­ زنی در بخش ورودی استودانها و کتیبه­ هایی که به خط پهلوی ساسانی در کنار این آثار قرار گرفته است، با متون مذهبی و معماری تدفینی مطابقت دارد.

ساسانیان, مذهب, تدفین, معماری صخره ­ای, شوشتر