مصطفی ده پهلوان - استادیار گروه باستانشناسی دانشگاه تهران
محمد قنواتی هندیجانی - دانشجوی دکتری باستانشناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان

یک دسته از مواد فرهنگی دوره ساسانی که اطلاعات فراوانی در اختیار ما قرارمیدهند،  مهرها و گل­مهرها هستند. در موزه مقدم دانشگاه تهران تعدادی مهر و گل­­مهر مربوط به دوره­های مختلف وجود دارد که به طور شایسته­ای معرفی نشدهاند. در این مقاله مهرهای دوره ساسانی این موزه با نقوش نمادین حیوانی معرفی می­شود. پس از تهیه اثر مهرها و عکس­برداری، مهرها با مجموعه­های مهم موزه­ای و خصوصی جهان و نیز مجموعه گل­مهرهای به دست آمده از قصر ابونصر و مجموعه تخت سلیمان مقایسه شدند. برخی از مهرهای موزه مقدم در هیچ موزه یا مجموعه خصوصی دیده نشده و برای نخستین­بار معرفی شدهاند که سه مهر از این گروه دارای کتیبه هستند. در ادامه، جایگاه نمادین هرکدام از نقوش حیوانی بررسی شده است. گفتنی است تفسیر برخی از نقوش این مهرها، نکات علمی جدیدی از حضور عناصر میترائیسم در دوره ساسانی پیش­روی ما قرارداد.

مهر, گلمهر, نقوش حیوانی, ساسانی, میترائیسم, موزه مقدم