شاهرخ رزمجو - استادیار گروه باستانشناسی دانشگاه تهران

یکی از کاربریهای پیشنهاد شده برای بناهای تخت ­جمشید، کاربری تقویمی و نجومی است. با اینکه شواهد زیادی از این کاربری در تخت­ جمشید وجود ندارد، اما در این نظریه به سنگ چهارگوشی در کف کاخ مرکزی تخت­ جمشید استناد میشود که روی آن نشانههایی ساده کنده­کاری شده است. از این سنگ به عنوان یک شاخص نجومی یاد میشود و کنده­کاریهای روی آن، نشانههایی برای تعیین زمان دقیق تابش آفتاب در روز یکم فروردین و اعتدال بهاری تعبیر شدهاند؛ در نتیجه، از کاخ مرکزی تخت­ جمشید به اشتباه به عنوان «رصدخانه» نام برده میشود. در حالی­ که بر اساس شواهد باستانشناسی و معماری، این سنگ هیچ ارتباطی با تابش آفتاب نداشته و نمیتوان بنای کاخ مرکزی را یک رصدخانه به شمار آورد. برای شناسایی کاربرد اصلی این سنگ و کنده­کاریهای به ظاهر اسرارآمیز روی آن نیز می­باید از دیگر شواهد معماری بهره گرفت.

تختجمشید, هخامنشی, کاخ مرکزی, رصدخانه