همایون رضوان - دانشجوی دکتری رشته باستانشناسی، دانشگاه تهران
حسن کریمیان - دانشیار گروه باستانشناسی، دانشگاه تهران

با وجود آن که ایلخانان (۷۵۰-۶۵۴ ه.ق) مراغه و سپس تبریز را به پایتختی برگزیدند، اندیشه ایجاد شهری که نمادی از امپراتوری این صحرانوردان باشد آنها را به ساخت سلطانیه ترغیب نمود. طرح غازان­خان در ایجاد این پایتخت نوساز به روزگار فرمانروایی سلطان محمد خدابنده اجرا شد و توسعه سریع سلطانیه آن را در زمره باشکوه­ترین شهرهای جهان درآورد؛ شکوهی که تا پایان فرمانروایی جلایریان (۸۳۵ ه­.­ق) استمرار یافت، لیکن متعاقب تهاجم تیمور گورکانی (۷۸۶ ه.ق) فروکش نمود تا این که از آن پایتخت عظیم، تنها آثار معدودی بر جای مانده است. در خصوص چگونگی فرم، عملکرد، سازمان فضایی و ساختار اجتماعی ساکنان این ابرشهر ایلخانی پرسشهای فراوانی قابلیت طرح مییابد. پژوهش حاضر در پی آن است تا با اتکا به شواهد باستانشناسانه عوامل موثر بر ظهور، توسعه و افول این شهر را مورد کنکاش قرار دهد. در نتیجه این پژوهش فهرستی از عوامل مذکور احصا گردیده­ است

پایتختهای ایلخانان, سلطانیه, باستانشناسی فضاها