بهزاد فکاری سردهایی - کارشناس ارشد مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب
ناصر شاهنوشی - دانشگاه فردوسی مشهد
حسین محمدی - عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

گندم یکی از محصولات اساسی و راهبردی کشور است که نقش پررنگی در سبد امنیت غذایی مردم کشور دارد. با توجه به اثرگذاریهای تغییرپذیریهای اقلیم و تغییر شرایط محیطی، اقتصادی، سیاسی و فناوری داشتن برنامه بلندمدت تولید گندم الزامی است. برای داشتن برنامه بلندمدت انجام پیشبینی با دقت کافی همراه نیست و باید سناریوهای مختلفی در قالب آیندهپژوهی داشت. هدف این بررسی، آیندهپژوهی گندم کشور تا افق ۱۴۲۰ است. بدین منظور با استفاده از تحلیل PESTEL روش سناریونویسی GBN با نرمافزارهای scenario wizard و MicMac و بهرهگیری از گروه خبرگان متشکل از خبرگان دانشگاهی، مرکزهای تحقیقاتی و مدیران طرح گندم کشور در سال ۱۳۹۸، به بحث آیندهپژوهی گندم کشور پرداخته شد. سه سناریوی، پیش به سوی آینده (سناریو اول)، تغییر هرگز (سناریو دوم) و عقبگرد تاریخی (سناریو سوم) از بین ۱۸ سناریوی ممکن، انتخاب شد. در سناریو اول سطح زیرکشت ۲۶ درصد کاهش و عملکرد گندم ۵/۳۰ درصد نسبت به وضعیت کنونی افزایش خواهد داشت که خوشبینانهترین سناریو این بررسی است. در هر سناریو ابعاد مختلف عرضه و تقاضای گندم ارزیابی شد. در این ارزیابیها، آیندههای مختلف برای سیاستگذاران تصویرسازی شد تا با توجه به آنها برنامهریزی بهتری نسبت به آینده تولید گندم داشته باشند.

گندم, سناریونویسی, PESTEL, GBN