علیرضا امینی - Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran.
مصطفی محمدی - Expert in Institute for Trade and Research, Tehran, Iran.
زهرا علیزاده - Expert in Ministry of Cooperatives, Labor and Social Welfare, Tehran, Iran.

 یکی از راههای ارتقای رقابتپذیری بخش معدن، ارتقای بهرهوری کل عوامل در فعالیتهای معدنی است. همچنین، شناسایی راهکارهای عملیاتی ارتقای بهرهوری از اهمیت زیادی برخوردار است. در پژوهش حاضر، ارزش افزوده با یک روش ابتکاری مبتنی بر شاخص مقداری دیویژیا به تفکیک هفت فعالیت معدنی در دوره ۱۳۹۴-۱۳۷۵ اندازهگیری شده است. نتایج اندازهگیری بهرهوری کل عوامل به روش تقریب ترنکوئیست شاخص دیویژیا نشانگر آن است که شاخص بهرهوری کل عوامل در فعالیتهای معدنی در دوره مورد بررسی به طور متوسط سالانه حدود ۶/۲ درصد افزایش یافته است و حدود ۲/۲۹ درصد از رشد ارزشافزوده کل فعالیتهای معدنی از راه رشد بهرهوری کل عوامل، تامین شده است. بیشترین سهم رشد بهرهوری کل عوامل در تامین رشد ارزشافزوده مربوط به فعالیت استخراج ذغال سنگ با ۶/۳۳ درصد بوده است و رشد تولید فعالیت استخراج مواد شیمیایی معدنی فقط از راه استفاده بیشتر از منابع حاصل شده است. در ادامه، نقش سرمایه انسانی و تحقیق و توسعه در ارتقای بهرهوری کل عوامل با استفاده از دادههای تابلویی به روش گشتاورهای تعمیمیافته شناسایی شده است. نتایج حاصل از برآورد الگو به روش پانل دیتا نشانگر آن است که متغیرهای درصد شاغلان دارای آموزش عالی به عنوان نمایندهای از سرمایه انسانی، سرمایه تحقیق و توسعه و مقیاس فعالیت معادن تاثیر مثبت و معنادار بر بهرهوری کل عوامل دارند. در بین متغیرهای اشاره شده، سرمایه تحقیق و توسعه و سرمایه انسانی تاثیر بهمراتب کمتری بر بهرهوری داشتهاند.

Total Factor Productivity, Human Capital, R&D Capital, Divisia Index, Mineral Activities, Value Added., بهرهوری کل عوامل, سرمایه انسانی, سرمایه تحقیق و توسعه, شاخص دیویژیا, فعالیتهای معدنی, ارزش افزوده