غزاله حدادزاده - دانشجوی کارشناسی مهندسی ایمنی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران
مریم دهقان نیری - مدرس گروه مهندسی ایمنی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه علم و فرهنگ

صنایع نفت، گاز و پتروشیمی به دلیل ماهیت مواد موجود در آن، از نظر حوادث جز صنایع بحرانی می باشند، به این دلیلکه وقوع یک حادثه در این صنایع میتواند صدمات جبرانناپذیری را به پرسنل، تجهیزات و محیط زیست وارد کند. از مهمترینمواد خطرناک موجود در این صنایع میتوان به متانول اشاره کرد. آستانه مجاز تنفس این ماده ppm۲۰۰ است، این ماده سمیبوده و برای انسان و محیط زیست خطرناک است و در استاندارد NFPA جز مواد با قابلیت اشتعال بالا تقسیم بندی شده و بخارات آن در هوا مخلوط انفجاری ایجاد می کند. یکی از روش-های موثر در انجام اقدامات پیشگیرانه و کنترلی در این صنایع،مطالعه پیامد حوادث فرآیندی می-باشد. با توجه به اهمیت ارزیابی پیامد حوادث، در این مقاله ارزیابی پیامد نشتی و شکستناگهانی مخازن ذخیره متانول با استفاده از نرم افزر PHAST ۷.۲ مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج مدلسازی سناریو نشتی مخزن اتمسفریک، در دو سایز ۲۵ و ۱۰۰ میلی متر در شرایط آب و هوایی مختلف (زمستان و تابستان) نشان داد که امکانبروز آتش فورانی، آتش استخری، آتش ناگهانی و انفجار نیز وجود دارد. در سناریو با قطر نشتی ۲۵ میلی متر، شرایط آب و هواییتابستان پیامدهایش از نظر تولید ابر غلظتی، فواصل پخش و شدت تشعشعات آتش فورانی و آتش ناگهانی بیشتر از زمستان است،بنابراین تبعات این سناریو در فصل تابستان نسبت به زمستان بیشتر است. در سناریو نشتی ۱۰۰ میلی متر، بیشترین شدتتشعشعات آتش استخری تاخیری ۵۱,۲ (۲) kw/m تا فاصله ۶۳ متری از مخزن (مرگ آنی افراد در معرض) و بیشترین پهنه آتش ناگهانی تا ۲۱,۳ متری از نشتی گسترده می شود و موج فشاری ناشی از انفجار تا فاصله ۵۸,۴ متری در فصل زمستان ادامه مییابد، لذا پیامدهای انفجار و شدت تشعشعات در زمستان بیشتر است. در انتها سناریوهای شکست ناگهانی مخزن متانول و نشتی۵ میلی متر با دو ارتفاع نشتی مختلف (۱ و ۵ متر) در نظر گرفته شد، بر اساس معیارهای سنجش پیامد حوادث و نتایج عددیمربوط به مدلسازی شدت تشعشعات و برد حوادث در ارتفاع ۵ متری از نشتی بیشتر از ارتفاع ۱ متری است. لذا با توجه به مواردبیان شده در این مطالعه، اقدامات کنترلی به منظور افزایش سطوح ایمنی در مورد مخازن متانول پیشنهاد شده است.

ارزیابی پیامد، نرم افزار PHAST، حوادث فرآیندی، مخازن ذخیره، متانول، نشتی