مهدی حسین آبادی - استادیار زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، طبس، ایران
کیوان شیعیان - استادیار زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، طبس، ایران

محدوده مورد مطالعه در جنوب شرق جغتای ( ۸۵ کیلومتری سبزوار) در استان خراسان رضوی و در شمال مجموعه افیولیتی سبزوار واقع است. رخنمون موجود در محدوده عمدتا از نوع رسوبی است که حاصل فرسایش بخش افیولیتی و واحد ولکانیکی ائوسن می باشد. به منظور تشخیص کانی های تشکیل دهنده بنتونیت ها، سه نمونه به روش پراش پرتو ایکس مورد تجزیه قرار گرفت. نتایج کلی نشانگرهمبری کانی های مونتموریلونیت، زئولیت، کلسیت، کوارتز، ژیپس و هالیت به مقدار کمتر است. با توجه به نتایج حاصل از تجزیه شیمیایی پنج نمونه برای تعیین اکسیدهای اصلی به روش طیف سنجی فلئورسانس پرتو ایکس و میزان جذب آب پائین نمونه ها، بنتونیت مورد مطالعه از نوع کلسیمی ( کلسیم سدیم دار) در نظر گرفته شد. وجود زئولیت می تواند نشانگر آبشوئی کمتر عناصر قلیایی نسبت به سیلیس باشد. عدم وجود شواهدی مانند رگه های باریت، بافت استوک ورک و چشمه های آبگرم گوگردی فعال، نشانگر آن است که منطقه تحت تاثیر سیالات گرمابی قرار نگرفته است و کانسار از نوع استراتاباند (چینه کران) است. از طرفی با توجه به وجود لایه های ژیپس و لایه ای بودن، می توان بیان کرد که کانسار در یک محیط لاگون مانند حاوی Mg و در اثر فوران جریان های آذرآواری در آن بهوجود آمده است. از بنتونیت برداشتی با توجه به تست های صنعتی از جمله رنگ پخت نسبتا مناسب و هم اینطور انبساط بعد از پرس و انقباض پخت مناسب برای تولید کاشی و سرامیک استفاده می شود

جغتای، سبزوار، بنتونیت کلسیمی، جذب آب پائین، چینه کران