عبداله ملافیلابی - استادیار گروه زیست فناوری مواد غذایی، موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی، مشهد، ایران
حمید معین راد - استادیاردانشگاه آزاد اسلامی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
محبوبه صیادی - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

هدف از انجام این تحقیق مطالعه اثر سن مزرعه و اقلیم روی فراوانی وزنی بنه در مناطق زعفران خیز استان خراسان (شامل بشرویه و تربت حیدریه) و اثر وزن بنه مادری و توده روی عملکرد گل، صفات رویشی و خصوصیات کیفی زعفران بود. مطالعه اثر سن مزرعه و اقلیم بر روی فراوانی وزنی بنه های دختری بصورت طرح آشیانه ای با هشت سن مزرعه و دو اقلیم بشرویه و تربت حیدریه با سه تکرار انجام شد. مطالعه دیگر روی اثر وزن بنه مادری روی عملکرد اندام های رویشی، شاخص های گل و خصوصیات کیفی زعفران به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با هفت وزن بنه مادری (۲-۰، ۴-۲، ۶-۴، ۸-۶، ۱۰-۸، ۱۲-۱۰ و ۱۴-۱۲ گرم) و دو توده بشرویه- تربت حیدریه در چهار تکرار در جعبه های کشت در دانشگاه آزاد اسلامی مشهد در سال ۱۳۹۰ اجرا شد. نتایج تحقیق پیمایشی اثر سن مزرعه و اقلیم نشان داد که بنه های دختری توده تربت حیدریه در سنین پنجم و ششم درشت تر بودند. نتایج اثر وزن بنه مادری و توده روی عملکرد گل و بنه زعفران نشان داد که بنه های درشت تر نه تنها در همان سال اول عملکرد گل را افزایش می دهند، بلکه از طریق افزایش رشد رویشی بیشتر و تولید بنه های دختری درشت تر ظرفیت گل آوری و راندمان مزرعه را برای سال های بعد نیز افزایش می دهند. نتایج نشان داد که به منظور افزایش راندمان مزارع جدید زعفران باید از بنه های هشت گرم به بالا که بیشتر در مزارع با سنین ۵ و ۶ سال، توده تربت حیدریه استفاده نمود. همچنین توده تربت حیدریه کروسین، پیکروکروسین و رطوبت بالاتری نسبت به توده بشرویه داشت، ولی توده بشرویه سافرانال بیشتری نسبت به توده تربت حیدریه داشت.

بهره وری مزرعه, ظرفیت گلدهی, سن مزرعه, راندمان مزرعه, کروسین