حسن فیضی - گروه تولیدات گیاهی- دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی- دانشگاه تربت حیدریه
روح اله مرادی - گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

میانگین تولید در کشت رایج زعفران در کشور ۲/۳ کیلوگرم کلاله خشک در هکتار میباشد. بر اساس طرح کشت آرمانی زعفران عملکرد کلاله خشک در سال اوج عملکرد معادل۴۱ کیلوگرم در شهرستان فردوس، ۳۸ کیلوگرم در شهرستان باخزر، ۳۰  و ۲۵ کیلوگرم در شهرستان تربت حیدریه در هکتار برداشت شده است. هدف از این تحقیق بررسی عوامل مدیریتی و اقلیمی تاثیرگذار در بروز خلا عملکرد بین زراعت مرسوم و آرمانی زعفران در مناطق مختلف استان خراسان رضوی و جنوبی بود. برای این منظور، ابتدا عملیات مدیریتی کشت آرمانی زعفران از طریق مصاحبه با کشاورزان نمونه و کارشناسان جهاد کشاورزی ثبت شد. عملیات مدیریتی کشت مرسوم زعفران نیز از ۲۴۷ مزرعه در مناطق مختلف استانهای خراسان رضوی و جنوبی یادداشت شد. علاوه بر این، از کلیه مزارع مورد بررسی نمونه خاک تهیه گردید. نتایج نشان داد که میانگین عملکرد کلاله زعفران برای شهرستانهای مختلف استان خراسان رضوی و جنوبی در سالهای ۹۶-۱۳۹۰ بین ۲۳/۱ تا ۶۷/۶ کیلوگرم در هکتار متغیر بود. همبستگی مثبت و معنیداری بین میزان بارندگی (b=۰.۰۰۲*) با عملکرد مشاهده شد، اما با افزایش میانگین دما از عملکرد کاسته (b=-۰.۲۲۳**) شد. رابطه بین میزان ماده آلی (b=۲.۴۲*)، نیتروژن (b=۹.۴۰*)، فسفر (b=۰.۰۹۳*) و درصد شن خاک (b=۰.۰۰۷*) با عملکرد کلاله مثبت بود، ولی با افزایش نسبت رس (b=-۰.۰۱۵*) از عملکرد کاسته شد. نتایج تایید نمود که بهطور میانگین خلا بیش از ۲۰ کیلوگرم در هکتار بین عملکرد کلاله خشک در شرایط کشت مرسوم و آرمانی زعفران وجود دارد. استفاده از بنه ریز به جای بنه با وزن بیش از ۸ گرم برای کاشت، کشت کپهای بهجای کشت دانه تسبیحی، تراکم پایین کاشت بنه، مصرف کم کود آلی، زمان نامناسب اولین آبیاری در پاییز، تاریخ کاشت نامناسب بنهها، عدم کنترل به موقع علفهرز و عدم محلولپاشی عناصر غذایی در نیمه دوم زمستان بهترتیب مهمترین عوامل مدیریتی تاثیرگذار در خلا بین عملکرد سیستم کشت مرسوم و آرمانی میباشد.

تحلیل سلسله مراتبی, دانش بومی, سله شکنی, کشت دانه تسبیحی, کود حیوانی, محلولپاشی