قدسیه باقرزاده - دانشیار آزمایشگاه، تحقیقاتی شیمی آلی،گروه شیمی، دانشگاه بیرجند
مریم منظری توکلی - کارشناسی ارشد گرایش فیتوشیمی آزمایشگاه تحقیقاتی شیمی آلی،گروه شیمی، دانشگاه بیرجند

د زعفران (Crocus sativus L.) گیاهی از خانواده زنبقیان می­باشد که در دنیا به عنوان یک ادویه گران­قیمت شناخته شده است. اما همزمان بخش زیادی از این گیاه یا همان گلبرگ به صورت ضایعات بی­استفاده دور ریخته می­گردد.رنگ گلبرگ زعفران به علت وجود ترکیباتی به نام آنتوسیانین­ها و فلاونوئیدها است. آنتوسیانین­ها دسته­ای از ترکیبات طبیعی و در گروه متابولیت­های ثانویه و متعلق به خانواده فلاونوئید­ها می­باشند. شناساگرها ترکیبات رنگین آلی با ساختاری پیچیده هستند که در محلول­ها، با تغییر pH تغییر رنگ می­دهند. در این تحقیق ضایعات زعفران مربوط به ۳۲ منطقه از مزارع استان­های خراسان رضوی، خراسان جنوبی و کرمان درآبان ماه جمع­آوری و به فریزر با دمای ۱۵- درجه سانتی­گراد منتقل شد. میزان آنتوسیانین موجود اندازه­گیری وسپس میزان بارندگی و دمای مناطق مختلف در ماه­های فروردین تا آبان سال ۱۳۹۳ تعیینشد و با استفاده از نرم­افزار آماری SPSS ۱۸ مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین محتوی آنتوسیانین و بارش رابطه خطی معنی­دار و مثبتی وجود دارد. با توجه به حضور فراوان آنتوسیانین­ها در ضایعات زعفران، تلاش موفقیت­آمیزی در جهت استفاده از این رنگدانه طبیعی به عنوان شناساگر به عمل آمد. نتایج نشان داد که رنگ آنتوسیانین­ها به pH محیط وابسته است. لذا از آن­ها می­توان به عنوان شناساگری طبیعی و موثر برای شناسایی اسید و باز استفاده نمود.

"آنتوسیانین", " شناساگر ", ضایعات زعفران", "میزان باران"