مهدی بیات - دانش آموخته دکتری زراعت، گرایش اکولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه
رضا امیرنیا - دانشیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه
مهدی تاجبخش - ۳- استاد دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه
بهاتین تانیولاچ - استاد دانشکده بیومهندسی، دانشگاه اگه، ازمیر، ترکیه.

به منظور مطالعه تنوع ژنتیکی زعفران، شش اکوتیپ زراعی از نقاط مختلف استان خراسان رضوی (مشهد، تربت­جام، گناباد و تربت­حیدریه) و استان خراسان جنوبی (قاین و بیرجند) تهیه و با استفاده از نشانگرهای مولکولی iPBS و SSR مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه­های مولکولی نشان داد که ۲۸ نشانگر iPBS و ۲۲ نشانگر SSR به ترتیب ۱۷۹ و ۴۴ آلل چندشکلی را شناسایی نمودند و تعداد باندهای تکثیر یافته برای هر نشانگر به ترتیب ۱۰-۳ (میانگین ۴/۶) و ۳-۱ (میانگین ۲) بود. همچنین میانگین محتوای اطلاعات چندشکلی نشانگرهای iPBS و SSR به ترتیب ۷۹/۰ و ۴۰/۰ تخمین زده شد. از طرفی، نتایج تجزیه واریانس مولکولی نشان داد که بر اساس نشانگر iPBS واریانس درون اکوتیپها نسبت به واریانس بین اکوتیپها بیشتر میباشد، در حالی­که بر اساس نشانگر SSR واریانس بین اکوتیپها بیشتر از واریانس داخل اکوتیپها بود. همچنین تجزیه خوشه، اکوتیپ­های مورد مطالعه را در سه گروه قرار داد و این گروه­بندی توسط تجزیه به مولفه­های اصلی مورد تایید قرار گرفت. با این­حال، اکوتیپ­های بیرجند و گناباد و همچنین اکوتیپ­های تربت­حیدریه و قاین از لحاظ هر دو تجزیه خوشه­ای اختلاف معنی­داری با یکدیگر نداشتند. با این­حال، شباهت ژنتیکی بالایی بین کلیه اکوتیپهای زعفران گزارش شد. نتایج این تحقیق نشان داد اگر چه هر دو نشانگر در ارزیابی تنوع ژنتیکی اکوتیپ­های زعفران کارآمد بودند، ولی نشانگر iPBS در مقایسه با نشانگر SSR کارایی بالاتری در تعیین تنوع ژنتیکی اکوتیپ­های مورد مطالعه زعفران داشت. 

اکوتیپ, تجزیه به مولفه های اصلی, تجزیه خوشه ای, محتوای اطلاعات چندشکلی