صادق اصغری لفمجانی - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا دانشگاه زابل
مهدی معصومی جشنی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا دانشگاه زابل
نسیبه حسینی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا دانشگاه زابل

محصول زعفران به عنوان گران ترین محصول کشاورزی و دارویی جهان، با درآمدزایی بالا نسبت به سایر محصولات کشاورزی، نقش بسیار مهمی در معیشت خانوارهای روستایی ایفا می کند. لذا هدف تحقیق حاضر، ارزیابی وضعیت تولید زعفران و نقش آن در معیشت خانوارهای روستایی شهرستان بجستان می باشد. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام گردید. مطالعات میدانی تحقیق، در دو سطح روستا و خانوار صورت گرفته است که در این راستا، وضعیت تولید و نقش زعفران در معیشت ۳۵۸ خانوار ساکن در ۱۷ روستای بالای ۲۰ خانوار این شهرستان به عنوان نمونه های انتخابی مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، ضمن مطالعات اسنادی و بازدیدهای اولیه میدانی، طیف گسترده ای از شاخص های اقتصادی، اجتماعی و محیطی متناسب با شرایط روستاهای مورد مطالعه تعیین گردید و جمع آوری داده ها در روسـتاها و خانوارهای نمونه بر اساس شاخص های انتخابـی و از طریق پرسشنامه انجام شد. جهت تجـزیه و تحلیل داده ها، از نرم-افزارهایExpert choice ، SPSS و ArcGIS و مدل AHP استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که درآمدهای حاصل از تولید زعفران در ۲۹ درصد از خانوارهای مورد مطالعه، بیش از سایر درآمدها می باشد. همچنین بررسی چگونگی تغییرات میزان تولید زعفران در خانوارهای مورد مطالعه موید آن است که مقدار تولید در طی ۱۰ سال گذشته در ۷/۴۶ درصد از این خانوارها، رو به افزایش و در سایر خانوارهای زعفران کار بدون تغییر یا با کاهش رو به رو بوده است.

تولید زعفران, معیشت, خانوارهای روستایی, شهرستان بجستان