حسین ترابی گل سفیدی - Dept. of Soil Sci., College of Agric Sci., Shahed Univ., Tehran, Iran.
وحید مرادی نسب - Dept. of Soil Science, Collage of Agric. Isf. Univ. of Technol., Isfahan, Iran.

پادگانه ها سطوح ژئومورفولوژیکی قدیمی هستند که با جریان های فعلی ارتباطی ندارند و بهترین مکان جهت مطالعه تاثیر زمان بر تشکیل خاک (ردیف زمانی) هستند. این تحقیق جهت بررسی برخی شاخص های فیزیکی و شیمیایی، مخصوصا اشکال مختلف آهن در تعیین تکامل خاک در پادگانه های رودخانه کرج در منطقه حسن آباد در جنوب تهران انجام شده است. برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و اشکال مختلف آهن شامل اکسیدهای آهن آزاد (Fed)، اکسیدهای آهن آمورف (Feo) و آهن کمپلکس شده با مواد آلی (Fep) و هم چنین آلومینیم، سیلیس و منگنز در ۴ پروفیل خاک روی چهار پادگانه رودخانه کرج به منظور بررسی شاخص های تکامل خاک مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مقدار رس، نسبت رس ریز به کل رس، گنجایش تبادل کاتیونی (CEC)، درجه قرمزی رنگ و میزان شستشو و تجمع آهک در افق B از پادگانه اول به سمت پادگانه بالایی افزایش یافته و در افق های تجمع رس (آرجلیک) به حداکثر رسید. مقدار (Fed) از پادگانه اول به سمت پادگانه بالا افزایش یافته و مقدار آلومینیم و سیلیس نیز از چنین روندی برخوردار است. افزایش تفاضل آهن آمورف (فعال) از آهن آزاد (Fed-Feo) و کاهش نسبت Feo/Fed ، به عنوان پارامترهای مهم بررسی تکامل خاک، از پادگانه پایینی به سمت پادگانه بالایی، نشان دهنده افزایش درجه تبلور اکسیدهای آهن و تکامل بیشتر خاک است. مقدار Fed-Feo در افق های B از پادگانه اول تا پادگانه چهارم به ترتیب ۶۰۰، ۸۰۰، ۱۰۰۰ و ۱۴۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم خاک است. محاسبه مقدار اکسی- هیدروکسیدهای آهن از قبیل گئوتیت و هماتیت و فری هیدرات نشان داد که این ترکیبات نیز از پادگانه اول به طرف پادگانه چهارم در حال افزایش بوده و تایید کننده شاخص های (Fed-Feo)، (Feo/Fed)، (Feo-Fep) می باشند.

Free and amorphous iron oxide, Fe-hydr(oxide), Fed-Feo, Feo/Fed., اکسیدهای آهن آزاد و آمورف, اکسی– هیدروکسیدهای آهن, تفاضل آهن آمورف از آهن آزاد, نسبت آهن آمورف به آهن آزاد.